مطالعه فرایند تربیت جنسی نوجوانان ایرانی: نظریه داده بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی دانشگاه تبریز

3 استاد گروه جامعه شناسی دانشگاه تبریز

چکیده

هدف از پژوهش حاضر ارائه مدل نظریه برای مطالعه فرایند تربیت جنسی نوجوانان ایرانی است. پارادایم حاکم بر مطالعه حاضر کیفی و با استفاده از روش تحقیق گراندد تئوری انجام شده است. مشارکت‌کنندگان بخش کیفی، متخصصان حوزه تربیت جنسی، برنامه‌ریزی درسی، روان­شناسی تربیتی، معلمان و والدین دارای تخصص علمی یا تجربه عملی بودند که با رویکرد نمونه‌گیری هدفمند و روش نمونه‌گیری نظری 20 نفر به‌عنوان مشارکت‌کننده انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه‌های نیمه ساختارمند بود که با این تعداد نمونه اشباع تئوریک در داده‌ها حاصل شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در قالب مدل پارادایم اشتراوس و کوربین انجام گرفت. پس از تحلیل داده‌ها محقق به 169 گزاره مفهومی اولیه در قالب 59 کد باز، 18 کد محوری در قالب 6 کد انتخابی بر اساس مدل داده بنیاد دست یافت. نتایج تحلیل داده‌ها در قالب مدل الگوواره­ای بیانگر آن است که عوامل علی (شناخت دقیق نوجوانان، شناخت ضرورت‌های تربیت جنسی و هدایت و جهت‌دهی به رفتار مناسب جنسی)، پدیدۀ اصلی (طرح‌ریزی تربیت جنسی کارآمد)، شرایط مداخله‌گر (تعصبات مذهبی و اعتقادی نادرست، دیدگاه‌های اجتماعی- فرهنگی، سیاست‌های آموزشی – سازمانی)، عوامل زمینه‌ای (نبود سیاست‌های روشن و جسورانه، ناکارآمدی والدین، منابع اطلاعاتی نامعتبر)، راهبردها (غلبه بر موانع فرهنگی، رعایت ملاحظات فرهنگی – اجتماعی، ظرفیت‌سازی در نظام آموزشی و والدین، همکاری بین بخشی، راهکارهای آموزش، اصول آموزش) و پیامدها (فردی و اجتماعی) الگوی فرایند تربیت جنسی نوجوانان را منعکس می‌نماید. بر مبنای مدل ارائه‌شده، ضرورت و نیاز آموزش و ساختارهای فرهنگی اجتماعی حاکم بر جامعه ایرانی بر مؤلفه محوری (تربیت جنسی کارآمد در نوجوانان) تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها


Adogu, P., Udigwe, I., Udigwe, G., & Ubajaka, C. (2014). Review of problems of adolescent sexual behavior and the role of Millennium Development Goals 4, 5 and 6 in Nigeria. International Journal of Clinical Medicine, 5(15), 940.
Adib Hajbagheri, M. P., Parvizi, S., & Salsali, M. (2007). Qualitative Research Methods, Bashari Publications, Second Edition. [In Persian]
Allen, B., Timmer, S. G., & Urquiza, A. J. (2016). Parent–Child Interaction Therapy for sexual concerns of maltreated children: A preliminary investigation. Child Abuse & Neglect, 56, 80-88.
De Matos, M. G., Reis, M., Ramiro, L., Ribeiro, J. L. P., & Leal, I. (2014). Sexual education in s       chools in Portugal: evaluation of a 3 years period.
Ferasatkhah, M. (2016). Qualitative research method in social sciences with emphasis on grounded theory (GTM Grounded Theory). Tehran: Agah                 publishing. [In Persian]
Esere, O. M. (2008). Effect of sex education programme on at-risk sexual behavior of school-going               adolescents in Ilorin, Nigeria.African Health Sciences, 8(2), 120-126.
Gilliam, M., Jagoda, P., Heathcock, S., Orzalli, S., Saper, C., Dudley, J., & Wilson, C. (2016). LifeChanger: A pilot study of a game-based curriculum for sexuality education. Journal of pediatric and adolescent gynecology, 29(2), 148-153.
Gholtash, A., & Mohammadjani, S. (2018). Designing a Framework for Sexual Education Curriculum on the Basis of Islamic Training Foundations. Qaiie,       3 (3), 101-130. [In Persian]
Hassani, Z., & Askari, S. (2011). The effectiveness of family in sexual   education of children and adolescents. School Counselor Growth, 6 (1), 20-16. [In Persian]
Kastbom, A. A., Larsson, I., & Svedin, C. G. (2012). Parents´ Observations and Reports on the Sexual Behaviour of 7 to 13 Years Old Children. Reproductive System & Sexual Disorders, 1(2), 1-7.
Latifnejad Roudsari, R. L., Javadnoori, M., Hasanpour, M., Hazavehei, S. M. M., & Taghipour, A. (2013). Socio-cultural challenges to sexual health education for female adolescents in            Iran. Iranian journal of reproductive medicine, 11(2), 101.
Mostofi, N., Garmaroudi, G., Shamshiri, A., & Shakibazadeh, E. (2016). Effect   of Group Education on Knowledge, Attitude and Practice of Mothers      of Adolescent Girls About Sex Education. Sjsph, 14 (3), 45-59. [In Persian]
Mirzaii Nagmabadi, K., Babazadeh, R., Shariati, M., & Mousavi, S. (2014). Iranian Adolescent Girls and Sexual and Reproductive Health Information      and Services: A Qualitative Study. The Iranian            Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility, 17(92), 9-18. [In Persian]
Maasoumi, R., Lamyian, M., Khalajabadi, F. F., & Montazeri, A. (2013). Women’s perception of sexual socialization in Iran: A qualitative study. Journal of Qualitative Research in Health Sciences, 2(3), 221-233. [In Persian]
Mohammadjani, S., Yarmohammadian, M., Kajbaf, M., & Gholtash, A. (2016). Developing Sexual Education Curriculum Model Based on the Quran and the Hadiths (Imams' Sayings). Journal of New Approaches in               Educational Administration, 7(27),19-44. [In Persian]
Manzari Tavakoli, V., Kadivar, P., Hasanabadi, H., & Arabzadeh, M. (2018). Effect of training on emotional processing strategies on academic adjustment of maladaptive students in Kerman. Psychological sciences, 17(66), 246-         258. [In Persian]
Mohammadi Pouya, S., Imanzadeh, A., Mohammadi Pouya, F., & Zarei, A. (2019). Phenomenology of Barriers in the Sexual Education Curriculum in High School: A Phenomenological Study. Religion & Communication, 26(1), 303-         334. [In Persian]
Rentfro, A. R., Wong, D. L., & McCampbell, L. S. (1995). Whaley and Wong's Nursing Care of Infants and Children (Vol. 2). Mosby.
Reis, M., Ramiro, L., de Matos, M. G., & Diniz, J. A. (2011). The effects of sex education in promoting sexual and reproductive health in Portuguese university students. Procedia-            Social and Behavioral Sciences, 29, 477-485.
Rouhparvar, Z., Shahali, S., & Javadnoori, M. (2020). Parents' Perceptions of Challenges of Male Adolescent's Sexual Education: A Qualitative Study. Journal of Qualitative Research in Health Sciences, 8(3), 260-         270. [In Persian]
Shams, M., Parhizkar, S., Mousavizadeh, A., & Majdpour, M. (2017). Mothers’ views about sexual health education for their adolescent daughters: a qualitative study. Reproductive health, 14(1), 24.
Simbar, M., Alizadeh, Sh., Hajifoghaha, M., & Golezar, S. (2017). Review of Iranian Adolescents' Educational Needs for Sexual and Reproductive Health. Journal of Isfahan Medical School. 34(412), 1563- 1572. [In     Persian]
Shirbaigy, M., Esmaeili, Z., Saeidipour, B., & Sarmadi, M. R. (2020). Designing aModel for              Sex Education in the Age of Globalization with an Emphasis on Islam Using   Grounded-Theory Method.  Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat, 6(3),122-138. [In Persian]
Strauss, A. l., & Corbin, J. M. (2014).  Principles of Qualitative Research Methodology: The Basic Theory of Procedures and Methods. Translator: Mohammadi, Buke. Tehran:  Institute of Humanities and Cultural Studies. [In Persian]
Ubillos, S., Paez, D., & Gonzglez, L. (2000). Culture and sexual behavior. Psicothema; 12(Supl 1), 70-82.
Unesco. (2009). International guidelines on sexuality education: An evidence informed approach to effective sex, relationships and HIV/STI education. France: Unesco.
Walker, J. L. (2001). A qualitative study of parents' experiences of providing sex education for their children: The implications for health education. Health Education Journal, 60(2), 132-146.
World Health Organization. (2014). Maternal, newborn, child and adolescent. Health-Adolescent. Available from:http://www.who.int/maternal_child_adolesce nt/topics/adolescence/dev/en/ [cited 30 Dec 2015].