تحلیل مطالبات والدین و دانش‌آموزان از برنامه درسی تاریخ دوره دوم متوسطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم تربیتی، دانشگاه الزهرا (نویسنده مسئول)

2 دانشیار علوم تربیتی، دانشگاه الزهرا

3 کارشناس ارشد علوم تربیتی، دانشگاه الزهرا

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین و کشف مطالبات والدین و دانش­آموزان از برنامه درسی تاریخ دوره دوم متوسطه در سال 96 -1395 انجام شده است. این پژوهش از منظر طرح در زمره پژوهش­های کیفی و روش آن پدیدارشناسی توصیفی است. مشارکت­کنندگان بالقوۀ پژوهش شامل کلیه والدین و دانش­آموزان منطقه 7 شهر کرج بود که با استفاده از رویکرد نمونه­گیری هدفمند و روش نمونه­گیری با حداکثر تنوع و از طریق مصاحبه نیمه­ساختاریافته با20 نفر از والدین و 20 نفر از دانش­آموزان منطقه 7 شهرکرج انجام گرفت. مکالمات ضبط و سپس دست­نویسی شد و با استفاده از روش درون­مایه­ای براون و کلارک و به صورت تحلیل مضمون تجزیه­وتحلیل شد. داده­ها شامل، دیدگاه­ها و تجارب والدین و دانش­آموزان پیرامون درس تاریخ و موارد مربوط به آن شامل محتوا و روش تدریس تاریخ بود. یافته­های حاصل از مطالبات والدین و دانش­آموزان در پنج کد باز شامل: «فهم و تربیت تاریخ»، «وفاداری به حوادث تاریخی»، «دافعه درس تاریخ»، «معلم و درس تاریخ»، و «ساختار و سازمان­دهی محتوا» و یازده کد محوری شناسایی شد. در مجموع یافته­ها حاکی از آن است که از مهم­ترین مطالبات والدین و دانش­آموزان در تدریس تاریخ، توجه خاص به محتوا و شیوه تدریس در درس تاریخ است. همچنین انتظار داشتند متن تاریخ به صورت وفادارنه به حوادث تاریخی عنوان شود. دانش­آموزان نیز بر نقش معلم و شیوه­های تدریس تأکید ویژه داشتند و از مهم­ترین مطالبات­شان استفاده از روش­های فعال تدریس به جهت فعالیت دانش­آموزان در کلاس درس بود. در واقع در عصر اطلاعات، انتقال اطلاعات نباید هدف باشد بلکه تحلیل و پردازش اطلاعات هدف است و این نیز ضمن استفاده از روشهای نوین تدریس، و بهره­مندی از محتوای مناسب امکان­پذیر خواهد بود. در نهایت باید گفت که دانش­آموزانبهعنوانگسترده­ترین و اصلی­ترین  مخاطباندرستاریخانتظاردارندکتابدرسیتاریخضمنارائهتصویریدرستازگذشته،آنهاراجهتجستجووکنکاشدر موضوعات تاریخیبهتکاپوبیندازدتادرکشفگذشتهتاریخیورمزورازهایآنباویهمراهباشد.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
افضلان، فریده. (1384). دانش­آموزان و تاریخ. مجله رشد تاریخ. دوره ششم. شماره4.
برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. نگاشت پنجم. تهران: سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزش­وپرورش. دبیرخانه طرح تولید برنامه درسی (1388).
بهارلو، م. (1387). بررسی جایگاه هویت ملی در کتاب­های درسی رشته­های ریاضی فیزیک، علوم تجربی. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی-دانشگاه الزهرا
خویی نژاد، غلامرضا. (1383). «تعریف برنامه درسی» در: برنامه درسی، نظرگاه­ها، رویکردها و چشم­اندازها. ویراستار محمود مهرمحمدی، تهران: سمت.
خیراندیش، عبدالرسول. (1391). کاربردی ساختن آموزش تاریخ، رشد آموزش تاریخ. دوره سیزدهم. شماره 3.
خیراندیش، عبدالرسول. (1389). آموزش تاریخ در خانه. رشد آموزش تاریخ. دوره یازدهم. شماره 3. دفتر انتشارات کمک آموزشی سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی.
خیراندیش، عبدالرسول. (1384). آموزش رسمی تاریخ، ضرورت­ها و تنگناها. مجله رشد آموزش تاریخ، دوره ششم.شماره 3.
شکاری، عباس و خدادادی، مهدی. (1390). کاربست اصول و معیارهای سازمان­دهی محتوای برنامه درسی تاریخ ایران و جهان در دوره متوسطه، مجله علمی پژوهشی«پژوهش­های برنامه درسی». انجمن مطالعات برنامه درسی ایران، دوره اول، شماره دوم، پاییز و زمستان 90.
شمشیری، بونوشادی،م. (1386). بررسیمیزانبرخورداریکتبفارسیوتعلیماتاجتماعیدورهراهنماییتحصیلیازمؤلفه­هایهویتملی،فصلنامهمطالعاتبرنامهدرسی،سالدوم،شماره 61،صفحه78-51.
صادقزاده،رقیه. (1386). بررسینمادهایهویتملیدرکتاب­هایدرسیتاریخوادبیاتفارسیدورهمتوسطهرشتهعلومانسانی، پایان­نامهکارشناسیارشد،دانشکدهعلومتربیتیوروان­شناسی دانشگاهالزهرا.
فتحی واجارگاه، کوروش. (1392). برنامه درسی به سوی هویت­های جدید. مؤسسه پژوهشی برنامه­ریزی درسی و نوآوری­های آموزشی: آییژ. چاپ دوم.
فتحی واجارگاه، کوروش. (1388). اصول و مفاهیم برنامه­ریزی درسی. تهران: بال.
کانل، و. ف. (1368). تاریخ آموزش­وپرورش در قرن بیستم. ترجمه حسن افشار. تهران: نشر مرکز.
گال، رژه. (1384). تاریخ تربیت. ترجمه محمد مشایخی. تهران: بینام.
ملکی، حسن. (1390). برنامه­ریزی درسی (راهنمای عمل). چاپ شانزدهم. تهران: پیام اندیشه.
مهدی­زاده، احمد. (1385). مجله رشد آموزش تاریخ. شماره 25. وزارت آموزش­وپرورش، زمستان 85.
مهرمحمدی، محمود. (1390). برنامه درسی نظرگاه ها، رویکردها و چشم­اندازه. ویراست دوم. تهران: سمت.
هاشمی، حمید. ( 1385). تاریخ ایران از آغاز تا عصر حاضر. انتشارات: فرهنگ و قلم.
 
ب. انگلیسی
Berk, neval akca. (2011). ”the topics that students are curious about in the history lesson”,procedia social behaverial sciences 15.
Braun, V. & Clarke, V. (2006).” Using thematic analysis in psychology”, qualilative research in psychology, Vol3, No2 curriculum K.S.A llyn Bacon.
Chrysa, Tamisoglou. (2010). ”Students idea about school history: a view from Greece”,procedia social and behavioral science.
Geerte, Msavenije. & Nicola, Brauch. (2019). ”sensitivities in history teaching across Europe and Israel”,pedagogy,culture and society.
Muriirs Isabella Mwathwana. & Chegge hangai. (2014).”an analysis of history teaching methodology in high school: a case of tigania and igmbe districts”, journal of education and practice
Robert thorp. & Anders persoon. (2020). ”on historical thinking and the history educational challenge”, educational philosophy and theory.