تحلیل گفتمان انتقادی کتاب‌ درسی پژوهش و تفکر ششم ابتدایی و تبیین مکانیزم‌ مؤلفه‌های جامعه‌پذیری آن‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شیراز

3 دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز

چکیده

جامعه­ پذیری از هدف­ های آشکار تعلیم­ وتربیت می­ باشد که به طور رسمی از راه مدارس صورت می­ گیرد و کتاب­ های درسی تأثیر بسزایی در جامعه­ پذیر کردن متعلمین دارد. در واقع مؤلفه­ های جامعه­ پذیری از طریق مکانیسم­ هایی ارائه می‌شود و روی متعلمین اثر می­ گذارد که روشن کردن شیوه­ های تأثیرگذاری آن­ ها مهم می­باشد. در این راستا تحلیل گفتمان انتقادی شیوه ­ای است که مکانیسم­ های تأثیر­گذاری را آشکار می­ سازد و در پی نمایاندن ارتباط میان زبان، قدرت و ایدئولوژی است. هدف کلی از انجام این پژوهش نیز، بررسی و تحلیل مؤلفه­ های گفتمان­ مدار کتاب تفکر و پژوهش بر اساس الگوی تحلیل انتقادی گفتمان بود. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی و از نوع کمّی و جامعه مورد مطالعه، کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی 99-98 بود. لازم به ذکر است بر اساس روش کل شمار، نمونه همان جامعه است. در این پژوهش، محتوای کتاب با استفاده از الگوی ون لیون و اضافه نمودن مؤلفه­ های جامعه­ پذیری شامل ارزش­ ها، هنجارها، نقش­ ها و مهارت­ های زندگی مورد تجزیه­ وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که نقش­ های سنتی جنسیتی، نقش­ های سنی کودک و نوجوان، قانون و مقررات اجتماعی و میثاق اجتماعی، ارزش نظری و مهارت تصمیم­گیری دارای بیشترین فراوانی می­ باشد. ارزش­ های دینی، سیاسی، ملی و خانوادگی درون گفتمان­ ها پنهان شده بودند. رسومات، تشریفات، شعائر و سنت­ های اجتماعی و شیوه­ های قومی و مهارت­ های ارتباط مؤثر و نه گفتن و تحمل برای موفقیت از گفتمان­ های کتاب حذف شده بودند. فراوانی پنهان­ سازی کمتر از آشکارسازی، تشخص­ زدایی کمتر از تشخص بخشی، نامشخص­ سازی کمتر از مشخص­ سازی، نام­دهی کمتر از طبقه­ بندی و پیوند­زدایی کمتر از پیوند زدن بودند.

کلیدواژه‌ها


Aghagolzadeh, F. (2004). A Methodological Research in critical content Analysis, Tehran:Allameh Tabatayi University, Literature Department. [In Persian]
Alastair, P. (1994). Incommensurable Discourses in: Applied Linguistics,
Vol. 15, No.2 Oxford University Press.
Amalsaleh, E. (2004). The representation of social actors in the EFL text books in Iran. Unpublished Ph.D dissertation. Shiraz: Shiraz University. [In Persian]
Ashouri, D. (1998). We and Modernism. Tehran: Serat cultural institute. [In Persian]
Askarian, M. (1990). Sociology of Education, Teran: Atayi Institute. [In Persian]
Bagheri, K. (2019).  Education as a Building in Hegel's phenomenology, Research paper on the Foundations of the Education. No. 9. [In Persian]
Baghinipour, M. (2001). Critical Speech Mining: Brief Analysis to Reflection of power in language. Journal of Linguistics: No. 2. [In Persian]
Bloome, D., & Talwalkers, S. (1997). "Critical discourse analysis and the study of reading and writing". Reading research quarterly. Vol. 32, No.1.
Charon, J. (1987). The meaning of sociology: A reader. Englewood, CA: Prentice Hall
Doris, U. (2017) Managing the Gap - Policy and Practice of Parents in Child Care. Nordic Journal of Studies in Educational Policy.  Volume 3, 2017 - Issue 2
Eisner, E. (1994). The educational imagination: On the design and evaluation of school programs. Third edition. New York: Macmillan college publishing company.
Fairclough. N. (1995). Critical discourse analysis. London: Longman.
Fard, F. (2004). A Comparative study of children’s stories and adult’s stories within the framework of CDA. M.A Thesis. Shiraz University. Shiraz. Iran. [In Persian]
Fowler, R. (1992). “Power and Language.” International encyclopedia of linguistics. Oxford: Oxford University Press. Vol 3.
Geranpayeh, B. (2000). Discourse Analysis of Cultural patterns in Kanoon Books, Journal of Children and Adolescent Literature: No. 20. [In Persian]
Ghanbari, L. (2003). Comparison of Critical Discourse Analysis of Contemporary Adult Short Stories and Contemporary Adolescent Short Stories, These in M.A: Shiraz University. [In Persian]
Ghasempourjahangir, S. (2015). Principles and Foundations of Life Skills, Tehran: Razenahan Publication. [In Persian]
Ghiasian, M. (2015). A critical Analysis of Elementary School Persian Books, Journal of Curriculum Studies, No. 36. [In Persian]
Henslin, J. (1999). Sociology: A down-to-earth approach. Fourth edition. Boston: Allyn and Bacon.
Karimi, M., & Shahsani, S. (2015). Analysis of the Sixth Elementary Persian Book Based on the Components of Critical Discourse, Journal of Curriculum Studies, No. 37. [In Persian]
Lisacole, N. (2020). Understanding Socialization in Sociology.  ThoughtCo, Feb. 11, 2020, thoughtco.com/socialization-in-sociology
Lopez, R. (2015). A critical discourse analysis of the DREAM Act and undocumented youth in evening television news, Ph. D, University of Colorado at Boulder.
Loring, A. (2013) Anguage and U.S. citizenship: Meanings, ideologies and policies, Ph. D, University of California, Davis.
Lotfabadi, H., & Norouzi,V. (2004). Theorizing and Scaling to Measure the Value System, Journal of Educational Innovations, No. 7. [In Persian]
Muller, C. (1987). The politics of Communication. New York: Oxford University Press
Nazemiardakani, B. (2016). Content Analysis of Third Grade Elementary Social Science Textbook Based on Life Skills Components, The First National Conference on New Education in the Iranian Educational System. [In Persian]
Niemi, E. (2014). The games men play: How community college men use video to construct masculinity, M.A, Northern Illinois University.
Ogburn, W. (1970). Socialogy. Translated By Amirhosin Arianpour, Tehran: Ofset Co. Publication.
Oviedo, M. (2013). Growing up Latinita: Latin girls, Ph.D, the University of Iowa.
Pan, X. (2002). “Consensus behind disputes: A critical discourse analysis of the media coverage of the right-of-abode issue in post colonical Hong kong”. Media, culture and society. Vol. 24. No. 1.
Rafipour, F. (1999). Anatomy of Society, Tehran: Enteshar Co. [In Persian]
Ransome, P. (1992). Antonio gramsci: A new introduction. London: Harvester Wheatsheaf.
Richards, A. (2012). Gender, hegemony and country music, M.A, Gonzaga University
Robert, M. (1994). Sociology of Parties, Translated by Ahmad Naghibzadeh, Tehran: Ghoumes Publication. [In Persian]
Rudman, M. (1984). Children’s literature: An issues approach. New York: Longman Publishing.
Seif, L. (2004). A Cross- Cultural investigation of the Representation of Social Actors in Different Persian, British and American Discourses. [In Persian]
Shahin, M. (2015). Content Analysis of Teaching Life Skills in Elementary School Social Studies Textbooks and Providing Improvement Programs, M.A Theses: Tehran University. [In Persian]
Shahsani, S. (2019). Women hn Iranian stories. 3rd International conference on Longuage, Literature, culture and History Studies. Georgia. Tibilisi
Shahsani, S. (2007). Explaining the Mechanisms of Socialization Components of Elementary Humanities Textbooks in the Context of Critical Discourse Analysis, Ph.D Theses: Shiraz University. [In Persian]
Shahsani, S. (2017). Illustration of women in the Folk Tales of the Persian people, Children's Literature Studies: No. 2. [In Persian]
Sheppard, A. (2014). Using discourse analysis, critically evaluate the portrayal of gender, University of St. Andrews.
Shokohi, M. (2012). Content Analysis of Elementary School Textbooks Based on Gender Socialization, Theses in M.A: Shahid Bahonar University. [In Persian]
Sills, D. (1986). International encyclopedia of the social science. New York: Mcmillan Co.
Soltani, A. (2005). Power, Discourse and Language, Tehran: Ney. [In Persian]
Taki, S. (2004). Discourse Analysis of Domestic and Foreign English Textbooks in Terms of Ideology, Theses in M.A: Isfahan University. [In Persian]
Vahedi, V., & Zarisadat, S. (2015). Critical Discourse Analysis of the Stories of Jalal Aleahmad, Literary Criticism and Stylistics Research, No. 3. [In Persian]
Vandijk, T. (1997). "Discursive as interaction in society". discourse studies: A multidisciplinary introduction. London: Sage Publication.
VanLeeuwen, T. (1996). Text and practice. London: Routledge
Vosoughi, M., & Nikqolgh, A. (1995). Foundations of Sociology, Tehran: Kheradmand Publication.
Warton, S. (2018). Socialization in the Family: Implications for Music Education. Volume: 36issue: 3, page(s): 29-37
Yarmohamadi, L. (2001). A Method for Analyzing Discourse and Examining Socio-Intellectual perspectives, Journal of Culture, No. 40. [In Persian]
Yarmohamadi, L. (2001). The Appropriateness of the Application of Quantitative and Qualitative Methods in the Analysis of Discourses, Journal of Culture, No. 39. [In Persian]
Yarmohamadi, L., & Seyf, L. (2002). Representation of Social Agents in the Palestinian-Israeli Conflict Through Sociological-Semantic Discourse Structures. Proceedings of the Sixth Linguistics Conference, Tehran: Allame Tabatabayi University. [In Persian]
Zahrakar, K. (2018). Counseling Theory, Tehran: Roshd. [In Persian]