بررسی استقلال هوش از عقلانیت در بین دانشجویان رشته‌های علوم پایه و علوم انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه یاسوج

2 استادیار برنامه‌ریزی درسی دانشگاه یاسوج (نویسنده مسئول)

3 استادیار روان‌شناسی تربیتی دانشگاه یاسوج، گروه علوم تربیتی و روانشناسی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی استقلال هوش از عقلانیت در میان دانشجویان ترم اول رشته­های علوم انسانی و علوم پایه انجام گرفت. جامعه این پژوهش، تمام دانشجویان ورودی رشته­های جامعه­شناسی و روان­شناسی از دانشکده علوم انسانی و نیز دانشجویان رشته­های فیزیک و ریاضیات از دانشکده علوم پایه که در سال تحصیلی 98-1397 در دانشگاه یاسوج مشغول به تحصیل بودند. جهت انتخاب نمونه، با استفاده از روش نمونه­گیری طبقه­ای نسبتی، تعداد 70 نفر دانشجو انتخاب شدند. گردآوری اطلاعات، با استفاده از مقیاس ارزیابی جامع تفکر عقلانی (CART) که توسط (Stanovich, West & Toplak, 2016) طراحی شده بود و نسخه سوم آزمون هوش وکسلر(WISC-III) انجام شد. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از آزمون تی برای گروه­های مستقل، تحلیل واریانس یک­طرفه و اندازه تأثیر با شاخص (d) کوهن صورت پذیرفت. یافته­ها نشان دادند که تفاوت معناداری بین بهره­ هوشی (کلامی و عملکردی) دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی وجود نداشت. همچنین تفاوت معناداری بین بهره عقلانی دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی به­دست نیامد. اما تفاوت معناداری بین بهره هوشی با بهره عقلانی به­دست آمد که نشان داد بهره هوشی دانشجویان بالاتر از بهره عقلانی آنان بود. از طرفی یافته­ها نشان دادند که دانشجویان با بهره هوشی بالا و پایین، به­طور یکسان مستعد خطاها و سوگیری­های شناختی و عقلانی بودند و در نتیجه هوش مستقل از عقلانیت بود.

کلیدواژه‌ها


Abadi, M., Noshadi, N. & Momtahan, E. (2019). Evaluation of critical thinking skills in ordinary and gifted secondary math curricula. Tech. Edu. J. 13(1): 40-48. [Persian].
Arenth, H. (1998). The human condition. The University of Chicago Press.
Bargh, J. A. & Chartrand, T. L. (1999). The unbearable automaticity of being. American psychologist, 54(7), 462.
Chardin, J. (1988). A Journey to Persia: Jean Chardin's Portrait of a Seventeenth-Century Empire. Publisher: I .B. Tauris.
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd Ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.
DiPrete. J. (2019). Intelligence Vs Rationality. https://psychcentral.com/ blog/intelligence-vs-rationality.
Elkind. D. (2006). The Hurried Child. Massachusetts. Da Capo Press.
Elster, J. (2009). Reason and Rationality. Princeton University Press.
Evans, J. (1984). Heuristic and analytic processes in reasoning. British Journal of Psychology, 75(3), 451-468.
Evans, J. (1989). Bias in Human reasoning: Causes and consequences. Hove, England: Erlbaum.
Evans, J. (2003). In two minds: Dual process accounts of reasoning. Trends in Cognitive Sciences, 7(2), 454–459.
Evans, J. (2006). The heuristic-analytic theory of reasoning: Extension and evaluation. Psychonomic Bulletin and Review, 13(2), 378–395.
Evans, J. (2007). Hypothetical thinking: Dual processes in reasoning and judgment. New York: Psychology Press.
Gadamer, H. G. (1998). The Beginning of Philosophy. Continuum Group.
Gardner, H. (1993). Multiple intelligences. The theory in practice. New York: Basic Books.
Gilovich, T., Griffin, D. & Kahneman, D. (2002). Heuristics and biases: The psychology of intuitive judgment. New York: CambridgeUniversity Press.
Goldenberg, E. P. (1998). Designing learning environments for developing understanding of geometry and space. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Habermas, J. (1981). The theory of communicative action: reason and the rationalization of society. Beacon Press.
Hofstede, G. (1991). Cultures and organizations: software of the mind. London: McGraw-Hill.
Iqbal, M. L. (2001). Philosophy in Iran. Translator: AriyanPour. Tehran. Bamdad Publisher. [Persian].
Kahneman, D. (2000). A psychological point of view: Violations of rational rules as a diagnostic of mental processes. Behavioral and Brain Sciences, 23(4), 681–683.
Kahneman, D. (2003). Perspective on judgment and choice: Mapping bounded rationality. American Psychologist, 58(2), 697–720.
Kahneman, D. (2011). Thinking Fast & Slow. New York. Farrar, Straus and Giroux.
Kahneman, D. (2013). Thinking Fast and Slow. Publisher Farrar, Straus and Giroux.
Kahneman, D. & Frederick, S. (2002). Representativeness revisited: Attribute substitution in intuitive judgment. New York: Cambridge University Press.
Kahneman, D. & Frederick, S. (2005). A model of intuitive judgment. In K. J. Holyoak & R. G. Morrison (Eds.), The Cambridge handbook of thinking and reasoning. New York: Cambridge University Press.
Kahneman, D. & Tversky, A. (1973). On the psychology of prediction. Psychological Review, 80(4), 237–251.
Kahneman, D. & Tversky, A. (1996). On the reality of cognitive illusions. Psychological Review, 103(3), 582–591.
Kahneman, D. & Tversky, A. (2000). Choices, values and frames. New York: Cambridge University Press.
Karimi, A., Bakhsalizade, S. & Kabiri, M. (2011). TIMSS & PIRLS. Tehran. Ministery of Education. [Persian].
Lieberman, M. D. (2003). Reflexive and reflective judgment processes: A social cognitive neuroscience approach. New York: Cambridge University Press.
Mischel, W. & Ebbesen, E. B. (1970). Attention in Delay of Gratification, Journal of Personality and Social Psychology 16(2), 329–337.
Paul, R. W. (1995). Critical thinking: What every person needs to survive in a rapidly changing world. Santa Rosa, CA: Foundation for Critical Thinking.
Piaget, J. (1956). The origins of intelligence in children. New York: International universities Press.
Polya, G. (2015). How to Solve It? Princeton University Press.
Popper, K. (1966). The Open Society and Its Enemies. Princeton University Press.
Rokeach, M. (2015). The Open and Closed Mind: Investigations into the Nature of Belief Systems and Personality Systems. Martino Fine Books.
Russell, B. (1908). Mathematical Logic as Based on the Theory of Types, in Logic and Knowledge, pp. 59-102. The American Journal of Mathematics. 30 (1) 222-62.
Samuels, R. & Stich, S. P. (2004). Rationality and psychology. Oxford University Press.
Shafir, E. & LeBoeuf, R. A. (2002). Rationality. Annual Review of Psychology, 53(4), 491–517.
Simon, H. (1983). Models of Bounded Rationality. Volume 1. Cambridge, MA: MIT Press.
Sloman, S. A. (1996). The empirical case for two systems of reasoning. Psychological Bulletin, 119(2), 3–22.
Spencer, H. (1859). What knowledge is of most worth? New York: John B. Alden.                                          
Stanovich, K. E. (1999). Who is rational? Studies of individual differences in reasoning. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Stanovich, K. E. (2004). The robot’s rebellion: Finding meaning in the age of Darwin. Chicago: University of Chicago Press.
Stanovich, K. E. (2013). How to Think Straight About Psychology.Pearson Education.
Stanovich, K. E. & West, R. F. (2008). On the relative independence of thinking biases and cognitive ability. Journal of personality and social psychology, 94(4), 672.
Stanovich, K. E., West, R. F. & Toplak, M. E. (2016). The rationality quotient: Toward a test of rational thinking. MIT Press.
Strack, F. & Deutsch, R. (2004). Reflective and Impulsive Determinants of Social Behavior. Personality and Social Psychology Review 8(3), 220-47·
Tabatabaei, J. (2002). An Iintroduction to the Theory of Iran's degeneration. Tehran. Neghah-E-Moaser Publisher. [Persian].
Taleb, N. N. (2007). The black swan. New York. Random House.
Thaler, R. (2009). Nudge: Improving Decisions about Health, Wealth, and Happiness. Penguin Books.
Thaler, R. (2016). Misbehaving: The Making of Behavioral Economics. Norton & Company Press.
Tversky, A. & Kahneman, D. (1974). Judgment under uncertainty: Heuristics and biases. Science, 185(8), 1124–1131.
Tversky, A. & Kahneman, D. (1983). Extensional versus intuitive reasoning: The conjunction fallacy in probability judgment. Psychological Review, 90(2), 293–315.
Tversky, A. & Kahneman, D. (1986). Rational choice and the framing of decisions. Journal of Business, 59(4), 251–278.
West, R. F., Toplak, M. E. & Stanovich, K. E. (2008). Heuristics and biases as measures of critical thinking: Associations with cognitive ability and thinking dispositions. Journal of Educational Psychology, 100(4), 930.