ویژگی‌های برنامه‌ی درسی صلح‌محور بر اساس آموزه‌های فلسفه‌ی میان‌فرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فلسفه‌ی تعلیم و تربیت، پردیس دانشگاه شیراز

2 دانشیار فلسفه‌ی تعلیم و تربیت,, دانشکده‌ی علوم تربیتی دانشگاه شیراز

3 فوق دکترای تاریخ تفکر و استاد دانشگاه های پتسدام و زارلند آلمان

4 دکترای فلسفه‌ی تعلیم و تربیت و استادیار دانشکده‌ی علوم تربیتی دانشگاه شیراز

چکیده

برای ایجاد و توسعه‌ی صلح، دو عامل نقش تعیین‌کننده دارند: «گفت‌وگوی چندجانبه‌ی میان‌فرهنگی» و «آموزش صلح». پژوهش حاضر تلاشی است در جهت تدوین یک برنامه‌ی درسی صلح‌محور با استفاده از آموزه‌های فلسفه یا بینش میان‌فرهنگی. در این پژوهش که با روش تحلیلی-استنتاجی صورت گرفته است، ابتدا با استناد به دیدگاه‌های صاحب‌نظران و یافته‌های پژوهش‌های پیشین، از ضرورت نگاه میان فرهنگی به صلح و آموزش صلح گفته‌ایم. سپس به بررسی مختصر و نقد طرح‌های صلح پیشین و همچنین مطالعات آموزش صلح پرداخته‌شده است. آنگاه با معرفی «فلسفه‌ی میان­فرهنگی» و برشمردن برخی خصوصیات آن، دلالت‌ها و امتیازات این اندیشه‌ی فلسفی را که می‌تواند برای ساخت یک برنامه‌ی درسی صلح محور مورداستفاده قرار گیرد بیان نموده‌ایم. آموزه‌هایی مثل: حقیقت منتشر، توجه به «دیگری»، گفت‌وگومحوری و توجه به مسائل عینی جامعه و بررسی انضمامی آن‌ها. در پایان، ویژگی‌های یک برنامه‌ی درسی صلح­محور  با رویکرد میان­فرهنگی در چهار بخش: اهداف، محتوا، رویکردهای یاددهی-یادگیری و  روش‌ها و رویکردهای ارزشیابی بیان‌شده است. ویژگی‌هایی که می‌تواند برای تدوین یک برنامه‌ی درسی صلح­محور با رویکرد میان­فرهنگی مورداستفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


آقازاده، احمد. (1385). اصول و قوانین حاکم بر تربیت شهروندی و بررسی سیر تحولات و ویژگی‌های این‌گونه آموزش‌ها در کشور ژاپن، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره‌ی 17، سال پنجم، 66-45.
اعوانی، شهین. (1394). نقش فیلسوف در ایجاد صلح مقایسه‌ی دیدگاه خواجه نصیر و کانت، فلسفه و صلح جهانی (مجموعه مقالات منتخب هجدهمین همایش حکیم ملاصدرا با موضوع فلسفه و صلح جهانی)، زیر نظر سید محمد خامنه‌ای، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول.
باقری، خسرو، سجادیه، نرگس و توسلی، طیبه. (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه‌ی تعلیم و تربیت، چاپ اول، تهران، پژوهشکده‌ی مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
تسخیری، محمدعلی. (1388). صلح و عدالت از نگاه دین، در تدارک صلح جهانی (مجموعه مقالات سمینار: صلح، زنان، ادیان الهی)، به کوشش: صفاوردی، سوسن، تهران، موسسه نشر شهر.
تیغ بخش، سمیرا، سعادتمند، زهره و کشتی‌آرای، نرکس. (1396). طراحی برنامه‌ی درسی مبتنی بر آموزش صلح در دوره‌ی ابتدایی؛ یک مطالعه‌ی کیفی، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال هشتم، شماره‌ی 4، پیاپی 32.
چگینی، محسن. (1394). چرا فلسفه‌ی میان فرهنگی، تاریخ بازیابی:20/11/94. سایت انجمن فلسفه‌ی میان فرهنگی،www.interculturalstudies.ir.
چنی، ادوارد. (1394). مای مدرن/دیگران وحشی (ریشه‌های دیگرسازی در غرب)، مجله عصر اندیشه، سال اول، فروردین، شماره 6.
خانیکی،‌ هادی. (1392). در جهان گفت‌وگو، تهران، انتشارات هرمس، چاپ دوم.
دهشیری، محمدرضا. (1390). از شرق شناسی تا مطالعات پسا استعماری؛ رویکردی میان رشته‌ای، مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، دوره سوم، شماره‌ی 4، 89-61.
دهقانی فیروزآبادی، جلال. (1382). تحول نظریه‌های منازعه و همکاری در روابط بین‌الملل، پژوهش‌های حقوق عمومی، بهار، شماره 8، 116-73.
راتبلات، ژوزف. (1381). نهضت پاگواش دانشمندان بر ضد جنگ، پیام یونسکو، سال سی و سوم، شماره 379، 35-34.
دادگر، همایون. (1396). برنامه‌ی درسی آموزش صلح در آموزش عالی ایران؛ رویکردی ترکیبی، رساله‌ی دکتری، رشته‌ی فلسفه‌ی تعلیم و تربیت، دانشگاه شیراز، واحد بین الملل.
 دهقانی، رضا. (1396). درآمدی به فلسفه‌ی میان فرهنگی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، چاپ اول.
رضوی راد، محمد. (1392). جستاری در پیدا و پنهان اندیشه‌ی میان فرهنگی، فلسفه‌ی میان فرهنگی و عالم معاصر (مجموعه مقالات)، به کوشش علی اصغر مصلح، تهران، انتشارات حکمت.
راه نما بیات، شهرزاد، شمشیری، بابک، محمدی، مهدی و جوکار، بهرام. (1396). نقش هنر در آموزش مفهومی جدید از صلح-رویکردی پدیدارشناسانه، پژوهش‌های برنامه‌ی درسی، دوره‌ی هفتم، شماره‌ی اول.
زینال پور، حامد، طالب زاده، محسن و فتحی واجارگاه، کورش. (1394). تحلیل محتوای کتب علوم اجتماعی دوره‌ی متوسطه در ارتباط با مفاهیم حقوق بشر، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، شماره‌ی 45، ص، 53-42.
شفیعی، نوذر. (1395). تاریخ بازیابی:1/6/95، تحول در مفهوم صلح، drshafie.blogfa.com,.
شمشیری، بابک. (1396). نقش و جایگاه تربیت فرهنگی در نظام تربیت معلم، فصلنامه‌ی پژوهش در تربیت معلم، سال اول، شماره‌ی دوم، 124-110.
عابدینی بلتورک، میمنت و میرشاه جعفری، ابراهیم. (1392). بررسی و تحلیل مؤلفه‌های آموزش صلح در کتاب‌های درسی دوره‌ی ابتدایی، مجله‌ی علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، شماره‌ی 98، 170-151.
عتریسی، طلال. (1380). تصویر ایرانیان در کتاب‌های درسی عرب، ترجمه بهروز رفیعی، حوزه و دانشگاه، سال هفتم، شماره‌ی 28، 145-124.
فتحی واجارگاه، کورش. (1382)، بررسی جایگاه صلح و جنگ در کتب درسی دوره‌ی ابتدایی کشور، شناخت، شماره‌ی 38، 48-25.
فتحی واجارگاه، کورش و اسلامی، معصومه. (1387)، بررسی میزان توجه به آموزش صلح در برنامه‌ی درسی دوره‌ی ابتدایی از دیدگاه متخصصان تعلیم و تربیت؛ کارشناسان برنامه‌ریزی درسی و معلمان دوره‌ی ابتدایی شهر تهران، نوآوری‌های آموزشی، شماره‌ی 25، 76-49.
فلاطوری، عبدالجواد. (1363). ضرورت تبادل و کلید تفاهم فرهنگ‌ها، کیهان فرهنگی، خرداد، شماره‌ی 3.
- قاسم پور، مرتضی. (1384). نگاه میان‌فرهنگی شیوه‌ای برای در جهان بودگی انسان، خرد نامه‌ی همشهری (ضمیمه)، شماره 78، 13-12.
قائدی، یحیی. (1385). تربیت شهروند آینده، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 17، سال پنجم، پاییز.
قنبرلو، عبدالله. (1391). صلح دموکراتیک در روابط بین‌الملل، پژوهشنامه‌ی دفاع مقدس، سال اول، شماره‌ی 1، 28-8.
قوام، عبدالعلی. (1380). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران، سمت.
گالتونگ، یوهان. (1377). صلح‌آموزی فقط هنگامی معنا دارد که به عمل بینجامد، (گفت‌وگو با گالتونگ)، پیام یونسکو، سال بیست و نهم، شماره‌ی 326، ص45 تا 48.
محسن پور، بهرام. (1379). مقایسه‌ی سیمای انسان در کتاب‌های دبیرستانی ایالات متحده‌ی امریکا و جمهوری اسلامی ایران، مدرس، دوره‌ی 4، شماره‌ی 1، بهار، 139-127.
محقق داماد، مصطفی. (1384). حقوق بشر؛ اقلیت و اکثریت، صلح، عدالت و عوامل بازدارنده‌ی آن در جهان معاصر، به کوشش سید عبدالمجید میر دامادی و آندریاس بشته، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی.
مزیدی، محمد. (1394). جزوه‌ی روش تحقیق، دوره‌ی دکتری، دانشکده‌ی علوم تربیتی دانشگاه شیراز.
مصلح، علی‌اصغر. (1386). خاستگاه بینش و فلسفه‌ی میان فرهنگی، نامه‌ی حکمت، سال پنجم، پاییز و زمستان.
مصلح، علی‌اصغر. (1393). جدال ستیز و گفت‌وگو، سایت انجمن فلسفه‌ی میان­فرهنگی ایران، www.interculturalstudies.ir، بازیابی: 20/11/94.
مک لیش، آرچیبالد. (1381). آیا می‌توان صلح را آموزش داد، پیام یونسکو، شماره‌ی 379، 41-40.
ملکی، حسن. (1381). برنامهریزیدرسی(راهنمایعمل تهران، انتشارات مدرسه.
مگارد پین، ایر. (1390). رهایی از مطلق­انگاری فلسفه‌های مدرن، ترجمه رجبی، احمد، سوره، شماره، 50 و 51.
مهیمی، حسین و باستان، محمد رامین. (1395). آموزش مرحله‌ای معلمان و دانشجو-معلمان با رویکرد اجتماعی-فرهنگی، تربیت معلم فکور، سال دوم، شماره‌ی 5، 140-123.
میر محمدی، معصومه سادات. (1390). مقایسه صلح پایدار در اندیشه‌ی انسان محور کانت و صلح عادلانه در اندیشه‌ی متفکران شیعی، ادیان، مذاهب و عرفان، سال دوم، شماره 4، 146-117.
نوری، محمد. (1379). آشنایی با اندیشه‌ها و خدمات زنده یاد پروفسور فلاطوری، کتاب ماه دین، شماره‌ی 30 و 31، 7-3.
هاشمی، سهیلا. (1388). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره‌ی متوسطه و پیش دانشگاهی رشته‌ی علوم انسانی بر اساس مؤلفه‌های آموزش صلح، مطالعات برنامه‌ی درسی، دوره‌ی 4، شماره‌ی 15، 104-83.
یوسفی، حمید رضا. (1397). از اجاره نشینی فکری دست برداریم، عصر اندیشه، سال چهارم، شماره‌ی 17، 26-20.
Bai, H., & Eppert, C., & Scott, Ch., & Tait, S., & Nguyen, T. (2014). Towards Intercultural Philosophy of Education, H. Bai et al, DOI: 10.1007-014-9444-1.
Beauchamp, G.A, (1981), Curriculum theory, 4th Ed, Peacock publishers
Brock-Utne, B. (2012). Peace Education in an Era of Globalization, Peace Review, 131-138.
Portera, A. (2008). Intercultural education in Europe: epistemological and semantic aspects, Intercultural Education, Vol. 19, No.6, December 2011, 481-491.
Kimmerle, H. (2002). Interkulturelle Philosophie, Zur Einführung. Hamburg, 55.
Kimmerle, H. (2000). Philosophie der Differenz, Eine Einführung. Würzburg, 63.
Mall, R. A. (1996). Philosophie im Vergleich der Kulturen: Interkulturelle Philosophie – Eine neue Orientierung. Darmstadt, 58.
Mall, R. A. (1997). Interkulturelle Philosophie und Historiographie. In: Manfred Brocker und Heino Nau (Hrsg.), Ethnozentrismus, Möglichkeiten und Grenzen des interkulturellen Dialogs, Darmstadt.
Mall, R. A. (1992). Philosophie im Vergleich der Kulturen, Eine Einführung in die interkulturelle Philosophie, Bremen.
Mall, R. A. (2011). viertelhundert Polylog. Gesprache, Funf Fragen zu interkultureller Philosophie, Zu Polylog und zu POLYLOG an sechs Philosophinen in: Polylog, Zeitschrift fur interkulturelles Philosophieren. Nr. 25.
Mall, R. A. (1995). Philosophie im Vergleich der Kulturen. (1. Aufl.), Darmstadt, 58.
Sounds, S. (1993). Education for Peace and International Undrestanding, Paper from OMEP International Seminar, Mosscow, Russia.
Wimmer, F. M. (1998). Thesen Bedingungen und Aufgaben Interkulturell Orientierter philosophie, in Polylog: Zeitschrift fur Interkulturelle Philosophie, Nr. 1.
Fornet-Betancourt, R. (1997). lateinamerikanische Philisiphie zwischen Inkulturation und Interkulturalitat, In: Denktraditionen im Dialig, Bd.1, IKO verlag fur Interkulturelle Kommunication, Frankfurt/Maik.
Yusefi, H. R. (2007). On the Theory and Practice of Intercultural Philosophy, in: On Community and civil cociety, Nr.47/48, 12, 105-124.