مطالعه‌ی پدیدارشناختی تجارب و ادراک معلمان دوره ابتدایی از برنامه درسی علوم تلفیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تخصصی برنامه ریزی درسی و استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز

2 دکترای تخصصی آموزش علوم و استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز

3 کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی دانشگاه تبریز

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تجارب و ادراک معلمان دوره ابتدایی شهر تبریز از برنامه درسی علوم تلفیقی انجام یافته است. روش پژوهش کیفی و از نوع پدیدارشناسی می­باشد. شرکت کنندگان در این پژوهش، تمامی معلمان دوره ابتدایی شهر تبریز بودند که با رویکرد نمونه­گیری هدفمند و به روش گلوله برفی انتخاب شدند. حجم نمونه با توجه به ماهیت پژوهش کیفی تا اشباع نظری داده­ها )16( نفر ادامه یافت. داده­ها از طریق مصاحبه­ی عمیق نیمه­سازمان­یافته گردآوری شدند. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات روش کدگذاری موضوعی و استفاده از روش اسمیت بود. روایی پژوهش از نوع روایی درونی بود که آنالیز داده­ها توسط دو نفر از نویسندگان مقاله به منظور بازسازی واقعیت انجام گردید. سپس داده­ها و تفسیر از آن­ها در اختیار معلمان قرار گرفت، تا صحت داده­ها و تفسیر از آن­ها را تأیید کنند. برای افزایش پایایی، مصاحبه­ها با یک برنامه قبلی در یک فضای مناسب و رعایت شرایط مصاحبه و به دور از سوگیری و اعمال نظر شخصی انجام گرفت. از تحلیل داده­ها، 16 مضمون فرعی استخراج شد و این مضامین به ترتیب در 5 مضمون اصلی (مفهوم­شناسی تلفیق، اصول آموزشی تلفیق، اصول یادگیری تلفیق، آثار تلفیق در برنامه درسی، وضعیت تلفیق) طبقه بندی شدند. یافته­های تحقیق نشان داد برنامه درسی علوم تلفیقی از دیدگاه معلمان دارای مفهوم، اصول، آثار و وضعیت مختلفی است که نشانگر برداشت­های آنان از مقوله­ی برنامه درسی تلفیقی در عمل و کیفیت اجرای آن در نظام آموزشی است.

کلیدواژه‌ها


آقازاده، محرم. (1375). ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻛﺘﺎﺏ­ﻫﺎی ﻋﻠﻮﻡ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺍﻟﮕﻮ ﺑﺮﺍی ﺩﺭﻫﻢ ﺗﻨﻴﺪﻥ برنامه درسی دوره ابتدایی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ ﺗﻬﺮﺍﻥ (دانشگاه خوارزمی).
احمدی، پروین. (1380). طراحی الگوی برنامه درسی تلفیقی و مقایسه آن با برنامه درسی موجود دوره ابتدایی در نظام ایران، رساله دکتری برنامه‌ریزی درسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
احمدی، پروین. (1382). الگوی برنامه درسی تلفیقی و جایگاه آن در برنامه درسی ابتدایی ایران،
دوفصلنامه علمی
-  پژوهشی پژوهش­های آموزش و یادگیری (دانشور رفتار) ، 1 (3). 12-3.
احمدی، پروین. (1388). برنامه درسی میان رشته­ای، فصلنامه پژوهشی مطالعات میان رشته­ای در علوم انسانی، 1 (3) 127-97.
احمدی، پروین؛ سبحانی­نژاد، مهدی و امیری، مهدی. (1394). سازماندهی میان رشته­ای برنامه درسی با تأکید بر اثربخش­سازی محتوای دروس، دو فصلنامه  علمی-  پژوهشی پژوهش­های آموزش و یادگیری (دانشور رفتار) ، 2 (6). 122-97.
امینی، محمد. (1380). طراحیالگویمطلوببرنامه درسیتربیتهنریدورهابتداییومقایسه­یآنبا وضعیتموجود، رساله دکتری برنامه ریزی درسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
بیرمی­پور، علی؛ شریف، مصطفی؛ جعفری، سید ابراهیم و مولوی، حسین. (1390). شناسایی و اولویت­بندی عوامل مؤثر بر اجرای طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس دوره ابتدایی کشور،
دوفصلنامه پژوهش­هایبرنامهدرسی،  1 (2). 28-1.
بین، جیمز. (1393). تلفیق برنامه درسی. طرح­ریزی هسته­ی اصلی آموزش­وپرورش آزادمنشانه؛ ترجمه: غلامرضا خویی­نژاد و پروین احمدی، تهران: انتشارات آییژ و انجمن مطالعات برنامه درسی.
پرینگ، ریچارد. (1373). تلفیق و درهم تنیدن برنامه درسی، ترجمه: محمد بهفرشاد، تهران: دفتر برنامه­ریزی و تألیف کتب درسی، نشریه تعلیم و تربیت  8(2) 14-1.
خانی­سنگی، نفیسه. (1394). بررسی محتوای تلفیقی در برنامه­ی درسی ملی و محتوای کتاب ریاضی ششم ابتدایی، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید باهنر کرمان.
دنو، بی‌نا. (1388). طراحی برنامه‌ها مواد آموزشی به شیوه­ی تلفیقی و میان­رشته‌ای، ترجمه: مرتضی خلخالی، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 2 (6). 126-101.
رضوی، سیده عصمت. (1395). امکاناجرایبرنامهدرسیبهشیوه­یتلفیقیدرپایه­یدومابتدایی: مطالعهموردی، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه بیرجند.
سیف، علی­اکبر. (1386). روان­شناسی پرورشی نوین، تهران: انتشارات دوران .
شیری رستمی، اسماعیل؛ بهروزی، حسن. (1394). هوشمندسازی مدارس و برنامه درسی تلفیقی در تدریس مفاهیم ریاضی دوره­ی ابتدایی، سومین همایش ملی مدرسه فردا.
صمدی، پروین. (1381). رویکردتلفیقیدر برنامه­هایدرسیدینیباتأکیدبردوره­ی­ متوسطه، دومین همایش سالانه انجمن مطالعات برنامه درسی، کتابچه­ی همایش به کوشش حسن ملکی، تهران : انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
علم­الهدی، جمیله. (1381).تبیینتعلیموتربیت اسلامیودلالت­هایآنبرایبرنامهدرسی، رساله دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
فهیم­دوین، حسن. (1381). تلفیقتربیتبدنیبا دیگرموضوعاتدرسیدرسیستمآموزش­وپرورش ابتدایی، دومین همایش سالانه انجمن مطالعات برنامه درسی، کتابچه­ی همایش به کوشش حسن ملکی، تهران :انتشارات انجمن اولیا و مربیان
کوی، لوتان. (1387). آموزش­وپرورش: فرهنگ‌ها و جوامع، ترجمه: محمد یمنی­دوزی سرخابی، تهران: انتشارات شهید بهشتی.
ماهروزاده، طیبه. (2007). العولمه و التربیه و التعلیم، الجامعه، مجله اتحاد جماعات العالم الاسلامی (آیسسکو)، مغرب، رباط. شماره 5. 177-161.
معافی، محمود و ملکی، حسن. ( 1375). گزارش تحقیق چگونگی تلفیق برنامه­های تاریخ، جغرافیا، تعلیمات اجتماعی و ارائه­ی اصول و روش­های مناسب در این خصوص، پژوهشکده تعلیم و تربیت.
مقدس، موسی. (1394). برنامه درسی تلفیقی؛ مفاهیم، ضرورت، الگوها و روش­های اجرای آن، دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان­شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
ملکی، حسن. (1382). رویکردتلفیقیبهبرنامه درسی، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
مهرمحمدی، محمود. (1381). تلفیق برنامه درسی: تاریخچه، ضرورت، معیارها و اشکال، فصلنامه پژوهشی در مسائل تعلیم و تربیت، 2 (7) 47 – 15.
مهرمحمدی، محمود و احمدی، پروین. (1380). برنامه­های درسی تلفیقی، رویکردی متفاوت با برنامه­های درسی موضوع محوری/ دیسیپلینی (شیوه سنتی )، فصلنامه اندیشه­های نوین تربیتی 1 (3)، ص 218 – 199 .
نورآبادی، سولماز؛ احمدی، پروین؛ دبیری اصفهانی، عذرا و فراستخواه، مقصود. (1393). ضرورت و امکان تغییر برنامه درسی مصوب نظام آموزش عالی ایران به برنامه درسی تلفیقی (مطالعه موردی: گرایش مدیریت آموزشی، دوره کارشناسی). فصلنامه آموزش و ارزشیابی، 7 (25): 122-101.
هاشم­نژاد، طاهره. (1394). اثر تلفیق برنامه درسی بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان و اثربخشی مدرسه، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان.
هاشمیان­نژاد، فریده. (1381). طراحیبرنامهدرسی بارویکردتلفیقی،باارائه­ییکنمونه، دومین همایش سالانه انجمن مطالعات برنامه درسی، کتابچه­ی همایش به کوشش حسن ملکی، تهران:  انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
همایونی بخشایش، نسرین. (1395). ارزشیابی مقایسه‌ای کیفیت برنامه درسی مجزا و تلفیقی پایه­ی ششم ابتدایی، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
یزدان­پناه، علی. (1385). طراحیالگویبرنامه درسیبرایپرورشمنش­هایتفکردانش­آموزان، رساله دکتری برنامه ریزی درسی، تهران:  دانشگاه تربیت مدرس.
Becker, K. & Park, K. (2011). Effects of integrativeapproaches among science, technology, engineering, and mathematics (STEM) subjects on students’ learning: A preliminary meta-analysis. Journal of STEM Education, 12(5), 23-37.
Brewer, T. M. (2002). “Integrated curriculum: what benefit? Arts education policy review. 103. (4) 31-36.
Campbell, C. & Henning, M. (2010). Planning, teaching, and ssessing elementary education interdisciplinary curriculum. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 22(2), 179-186.
Colorado School Mediation Project. (2002).Curriculum Integration, An overview
Costley, K. C. (2015). Research Supporting Integrated Curriculum: Evidence for using this Method of Instruction in Public School Classrooms. Available from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED552916.pdf.
 Creswell, J. W. (1998). qualitative inquiry and research design: chossing among tradition, thousand oask, CA: sage publication.
Creswell, J. W. & Clark, V. L. (2007). designing and conducting mixed methods research. First edition, thousand oask, sage publication.
Eggebrecht, J. and Others .(2009). Reconnecting the Society. Educational Leadership. Educational Research; 8; 53.
Evers, F. & Wolstenholm, J. (2007). Integrating knowledge, skills and values into the curriculum development process at the University of Guelph- Humber, New directions for teaching & learning, 112, 83-91.
Harrell, P. (2010). Teaching an integrated science curriculum: inking teacher knowledge and teaching assignments. Issues in Teacher Education, 19(1), 145-165.
Hinde, E., Osborn, S. & Dorn, R. (2007). The integration of literacy and geography: The Arizona GeoLiteracy program’s effect on reading comprehension. Theory and Research in Social Education, 35(3), 343-365.
Findly, N. J. (2010). Making Connections: A Case Study of Fifth Grade Learning From Different Organizations of Curriculum Integration. Dissertation Bell Howell Information and learning Company; 23: 27
Jacobs, H. H. (2001). Planning For Curriculum Integration. Educational Leadership; 49, 2; 27; 28.
Halbach, A. (2006). Expectations and realities integration of curriculum in a medical school.
Henry, N. B. (2008). the Integration of Educational Experiences. The fifty seventh earbook of  National Society for study of Education
Kniep, G. O. and Others. (2007). Curriculum Integration: An Expanded View of an Absused Idea.Journal of Curriculum and Supervision; 227: 419
Kontamara, P., Hallinger, P. & Jatiket, M. (2006). Scalling- up educational reform in Thailand: context, collaboration, networks and change. Planning and changing, 37 (1-2), 5-23.
Nikitina, S. (2006). Three strategies for interdisciplinary teaching: Contextualizing, Conceptualizing and Problem- Centring. Journal of curriculum studies, 38 (3), 251-271.
Park, M. (2008). "Implementation curriculum integration the experiences of Korean elementary teachers". Asia pacific education review. 9. (3). P: 308- 19.
Purington, L. (2006). Creating Successful Learning Communities. Thrust For Education Leadership. Oct. vol; 26 pp 4(8).
Ross, J. Todd. (2010). “Curriculum integration, Learning in a changing world”. By ACER Press, an imprint of Australian Council for Educational Research Ltd.
Shriner, M., Schlee, B. & Libler, R. (2010). Teachers’ perceptions, attitudes and beliefs regarding curriculum integration. The Australian Educational Researcher, 37(1), 51-62.
Spotts, H. E. and Others. (2014). Achiving Marketing Curriculum Integration: alive Case Approach. Journal of Marketing Education; 26: 50
Thorburn, M. & Collins, D. (2012). the effects of an Integrated Curriculum model on Student learning and attainment. European Physical Education Review; 12; 31.
Yeung, S. S. & Lam, Ch. (2007). Teacher’s conception of curriculum integration. A problem hindering it’s implemention in Hongkong. Education journal. 35(2), 109-144.
Young, Sh. S Ze. Yin - Chiching. L. (2007). "Teacher conception of curriculum Integration: A problem hindering its implementation in Hong Kong". Educational journal. 35. (2). P: 109-144.
Watkins, D. & Kritsonis, W. (2011). Developing and designing an effective school curriculum: Enhancing student chievement based on an integrated curriculum model and ways of knowing through the realm of meaning. Focus on College, Universities, and Schools, 6(1), 1-15.
Wraga, W. G. (2009). Patterns of Interdisciplinary Curriculum Organization and Profesional Knowledge of the Curriculum Field Journal of Curriculum and Supervision; 12: 98; 117.