طراحی الگوی برنامه‌ درسی تربیت اخلاقِ دینی بر اساس دیدگاه‌های محمد غزالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته‌ی برنامه‌‌ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22099/jcr.2025.7992

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی آراء ابوحامدغزالی در تربیت اخلاقِ دینی، و ارائه‌ی الگوی برنامه‌ی درسی تبیینی او در این زمینه، مشتمل بر مبانی، اصول و عناصر، به روش «تحلیلی-تفسیری» انجام شده است. نتایج حاصله حاکی از آن است که در بخش مبانی تربیت اخلاقی، تأکید بر «کرامت ذاتی و الهی» و نیز «جنبه‌ی نفسانی و روحانیِ» وجودِ انسان، «محور و فَعّالِ مایشاء بودن خداوند در جهان»، برخورداری عالَمِ هستی از «دو بُعدِ ماده و ملکوت»، «توجه بر احوالاتِ ایجادکننده‌ی رفتار به‌جای خودِ رفتار»، «مخالفت با ریشه‌کنی غرایز از وجودِ آدمی» و نیز تبیینِ «امکان و نحوه‌ی کسبِ معرفت»، «غایت اخلاق ورزی»، «چگونگی قضاوت و انگیزش اخلاقی»، «روش‌های کسب فضائل اخلاقی»، «نقش عقل و اراده در شکل‌دهیِ رفتارِ اخلاقیِ آدمی» و «ملاک و هدفِ اعتدال قوا» بر اساس امرِ دینی، مهم‌ترین معتقدات غزالی در این زمینه را تشکیل می‌دهند. در زمینه‌ی اصول تربیت اخلاقی، اصول تشریحیِ غزالی، از یک ساختار «پنج‌وجهی» برخوردار هستند که شامل «امکانِ‌ تربیت اخلاقی»، «پایه‌های تربیت اخلاقی »، «الزامات و بایسته‌‌های تربیت اخلاقی»، «تمهیدات حین تربیت اخلاقی» و «محتوا و فحوای تربیت اخلاقی» می‌باشند که به‌واسطه‌ی «هجده اصل تربیتی»، معتقدات وی در این زمینه را تشریح می‌نمایند. در زمینه‌ی عناصر برنامه‌ی درسی، برای نظام تربیت اخلاق دینیِ غزالی، چهار عنصرِ «هدف»، «محتوا»، «روش‌های تدریس» و «منطق و چرایی» احصا گردید که در قالب یک برنامه‌ی درسیِ «موضوع‌محور»، و الگویی «مفهومی»، اقدام به تزکیه و تهذیب «بیست‌وشش فضیلت اخلاقی» و «نوزده رذیلت اخلاقی» در متربیان می‌نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

پژوهش‌های برنامه درسی
دوره 14، شماره 2
اسفند 1403
صفحه 32-1

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 13 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 31 تیر 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار