تحلیل پدیدارشناسانه معلمان ابتدایی (دانشجویان ارشد برنامه درسی) از کاربرد رویکرد تلفیقی در تدریس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا(س)

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد برنامه درسی دانشگاه الزهرا(س)

3 استادیار دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا(س)

چکیده

پژوهش حاضر با هدف فهم تجربه معلمان ابتدایی از برنامه درسی تلفیقی (درهم‌تنیده، یکپارچه) انجام شد. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ طرح پژوهش، کیفی است. مشارکت‌کنندگان، معلمان ابتدایی مشغول به تحصیل در کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی دانشگاه الزهراء بودند که تجربه‌ برنامه درسی تلفیقی در طول تدریس داشته‌اند.
روش پژوهش حاضر پدیدارشناسی توصیفی هوسرلی و از رویکرد نمونه‌گیری هدفمند و روش نمونه­گیری معیار استفاده شد. معیار انتخاب نمونه، معلمان ابتدایی شاغل و دارای تجربه برنامه درسی تلفیقی بود. نمونه‌گیری تا زمان رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و در نهایت 16 نفر به­عنوان نمونه انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه سازمان‌یافته بود. برای اعتباربخشی به داده‌ها و نتایج به­دست آمده از پژوهش، بعد از انجام مصاحبه و پیاده‌سازی آن، داده‌ها و تفسیر از آنها در اختیار خود معلمان که به­عنوان شرکت‌کننده در پژوهش بودند، قرار گرفت تا آنان صحت داده‌ها و تفسیر آنها را تأیید کنند. هم‌زمان با گردآوری داده‌ها، تجزیه‌وتحلیل آنها شروع شد. اطلاعات بر اساس مدل کلایزی تجزیه‌وتحلیل شدند.
 یافته‌های تحقیق دربرگیرنده چهار مضمون اصلی و 16 مضمون فرعی است که مضامین اصلی شامل: مفهوم‌شناسی برنامه درسی تلفیقی، دلایل روی آوردن به برنامه درسی تلفیقی، نقش معلمان در برنامه درسی تلفیقی و پیامدهای به‌کارگیری برنامه درسی تلفیقی بود و مورد تحلیل کیفی قرار گرفت.
همچنین یافته‌های پژوهش نشان داد که برنامه درسی تلفیقی ازنظر معلمان دارای تعاریف مختلف، اما همسو باهم است و نقش معلمان در این برنامه راهنما و تسهیلگر و برنامه‌ریز و طراح حرفه‌ای است که هرکدام از آنها دلایل مختلفی برای روی آوردن به این برنامه دارند. همچنین، به‌کارگیری این برنامه دارای نتایج بسیار مفیدی برای معلمان و دانش‌آموزان است. علاوه بر این، پیشرفت جامعه و نسل جدید و آشنایی آنان با تکنولوژی سبب شده است که روش‌های سنتی دیگر پاسخگو نباشند.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
احمدی، پروین. (بی­تا). «طبقه‌بندی جیکوبز». دانشنامه ایرانی برنامه درسی، بارگیری شده از www.daneshnamehicsa.ir
احمدی، پروین. (1390). طراحی و سازماندهی محتوای برنامه درسی. تهران: آییژ.
احمدی، پروین. (1388). «برنامه درسی میان­رشته‌ای». فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 3(2): 126-97.
ادیب‌حاج‌باقری، محسن؛ پرویزی، سرور و صلصالی، مهنوش. (1390). روش‌های تحقیق کیفی. تهران: بشری.
بین، جیمز. (1393). تلفیق برنامه درسی: طرح‌ریزی هسته اصلی آموزش‌وپرورش آزادمنشانه. ترجمه غلامرضا خوی‌نژاد و پروین احمدی. تهران: انتشارات آییژ و انجمن مطالعات برنامه درسی.
پرویزی‌شاد، اکرم. (1397). مطالعات تطبیقی برنامه درسی هنر دوره ابتدایی ایران و کانادا (ایالت انتاریو) و جایگاه رویکرد تلفیق در آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
تقی‌پورظهیر، علی. (1387). برنامه‌ریزی درسی برای مدارس ابتدایی در هزاره سوم. تهران: آگه.
رضایی، منیره. (1392). «نقش معلم در آموزش/ تدریس». دانشنامه ایرانی برنامه درسی http://www.daneshnamehicsa.ir
رضوی، سیده‌عصمت. (1395). امکان اجرای برنامه درسی به شیوه تلفیقی در پایه دوم ابتدایی: مطالعه موردی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی. دانشگاه بیرجند، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی. بازیابی شده در http://ganj.irandoc.ac.ir.
شریفی، علیرضا. (1392). «بررسی وضعیت برنامه‌ریزی درسی در سیستم آموزش‌وپرورش ابتدایی ایران». فصلنامه تعلیم و تربیت، 119: 92-73 .
شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1390). سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. تهران: آذر ماه 1390.
شیربیگی، ناصر؛ قادرزاده، امید و تمسکی، مریم. (1393). «درک و تجربه اعضای هیأت علمی از روند آشنایی در ابتدای استخدام و روزهای اول کار». فصلنامه تحقیقات منابع انسانی، دانشگاه امام حسین، 7(2): 179- 207 .
صافی، احمد. (1394). آموزش ابتدایی، متوسطه و دبیرستان. تهران: سمت.
صنیعی، مریم. (1396). بررسی ادراک معلمان دوره ابتدایی شهر تبریز از برنامه درسی علوم تلفیقی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی. دانشگاه تبریز، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، گروه علوم تربیتی- برنامه‌ریزی درسی. بازیابی شده در http://ganj.irandoc.ac.ir.
ضیایی، گیتی. (1397). تأثیر برنامه درسی تلفیق شده با هنر بر خلاقیت دانش‌آموزان پایه سوم ابتدایی سیلوانا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی، مرکز پیام نور تبریز. بازیابی شده در http://ganj.irandoc.ac.ir.
فرند، فاطمه. (1397). تجربه معلمان دوره ابتدایی از انواع مدل‌های تلفیق برنامه درسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کردستان، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. بازیابی شده در http://ganj.irandoc.ac.ir.
عباسی، حسن. (1395). امکان‌سنجی برنامه درسی تلفیقی در دروس علوم تجربی، علوم اجتماعی و تربیت بدنی در دوره ابتدایی از نگاه معلمان و متخصصان برنامه درسی در شهرستان همدان، سال تحصیلی 95-94. پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی. دانشگاه تهران، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی. بازیابی شده در http://ganj.irandoc.ac.ir.
فتحی‌واجارگاه، کوروش. (1383). «امکان‌سنجی مشارکت معلمان در فرایند برنامه‌ریزی درسی در نظام آموزش‌وپرورش ایران». فصلنامه نوآوری های آموزشی، 3(2): 87-94.
کلی‌فروش، مریم. (1397). امکان‌سنجی تلفیق برنامه‌های درسی هنر و علوم پایه چهارم ابتدایی در شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور استان اصفهان، مرکز پیام نور اصفهان. بازیابی شده در http://ganj.irandoc.ac.ir .
کرامتی، محمدرضا. (1397). ارزیابی برنامه درسی با نگاه راهبردی. تهران، رشد.
ماهروزاده، طیبه و نورآبادی، سولماز. (1393). «تلفیق علم و تکنولوژی در برنامه درسی دوره ابتدایی». فصلنامه پژوهش‌های تربیتی، 1(29). 18-40.
متین‌فر، نرگس. (1397). اثربخشی اجرای برنامه درسی تلفیقی هنر بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان در درس مطالعات اجتماعی پایه ششم ابتدایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی. بازیابی شده در http://ganj.irandoc.ac.ir .
موسی‌پور، نعمت‌اله. (1387). «برنامه‌ریزی درسی در ایران معاصر». فصلنامه تعلیم و تربیت، 96: 125-83.
مهرمحمدی، محمود. (بی­تا). «مفهوم‌شناسی تلفیق در برنامه‌ریزی درسی». دانشنامه ایرانی برنامه درسی، 5-1 ،.www.daneshnamehicsa.ir
مهرمحمدی، محمود. (1398). برنامه درسی نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها. ویراست سوم، چاپ دهم، تهران: سمت.
هاشم‌زاده، فاطمه؛ خنجرخانی، مسعود و حیدرزادگان، علیرضا. (1398). «بررسی تأثیر رویکرد تلفیق برنامه درسی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایه چهارم شهرستان خاش». فصلنامه مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 16(33): 198-171.
یاقوتی‌شیخ‌نشین، حمیده؛ جوادی‌پور، محمد و خسروی، علی‌اکبر. (1390). ضرورت و امکان‌سنجی رویکرد تلفیقی در برنامه درسی تربیت بدنی دوره ابتدایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، دانشکده روان‌شناسی و علوم اجتماعی. بازیابی شده از http://ganj.irandoc.ac.ir/
ب. انگلیسی
Jacobs, H. H. (1989). Interdisciplinary curriculum: design and Implementation. Association for Supervision and Curriculum Development, 1250 N. Pitt Street, Alexandria.
Poonsri Vate-U-Lan. (2015). Transforming Classrooms through Game-Based Learning: A Feasibility Study in a Developing CountryGraduate School Thailand of eLearning, Assumption University, Bangkok, 46 International Journal of Game-Based Learning, 5(1), 46-57, January-March
Webb, P. & Pearson, P. (2008). “An Integrated Approach to teaching Games for understanding (TGFU)”. Asia pacific sport in Education conference: Ngunyawaiendi yerthoappendi play to Educate. A delaide. 21 January 2008.