شناسایی و اعتبارسنجی فرایندها و بروندادهای برنامه درسی تفکر و سواد رسانه‌ای از دیدگاه دبیران و دانش‌آموزان شهر اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان

3 استاد گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف پژوهش شناسایی و اعتبارسنجی فرایندها و بروندادهای برنامه درسی تفکر و سواد رسانه­ای از دیدگاه دبیران و دانش­آموزان شهر اصفهان می­باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت گردآوری داده‌ها طرح ترکیبی اکتشافی (متوالی- ابزارسازی) است. شرکت­کنندگان پژوهش در بخش کیفی شامل صاحب­‌نظران حوزۀ سواد رسانه‌ای و برنامه درسی که 20 نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند و به روش گلوله برفی انتخاب شدند می­باشد. در بخش کمّی نیز دبیران درس تفکر و سواد رسانه­ای و دانش­آموزان پایۀ دهم شهر اصفهان بودند که تعداد 210 نفر دبیر و 385 نفر دانش­آموز به­عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‌های پژوهش از طریق مصاحبة نیمه ساختار یافته و پرسش­نامة محقق­ساخته جمع­‌آوری و روایی مصاحبه و پرسش­نامه از روایی محتوایی و برای  پایایی پرسش­نامه، از ضریب آلفای کرانباخ (96%) استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد شاخص­های مطلوب این برنامه درسی از اعتبار لازم برخوردار می­باشند به­علاوه در مقایسه با شاخص­های­ مطلوب، وضعیت موجود فرایندهای برنامه درسی تفکر و سواد رسانه‌ای در مقوله «استفاده از روش‌های جدید تدریس» پایین‌تر از حد انتظار ارزیابی شد. بنابراین، بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، به منظور بهبود فرایندها و بروندادهای درس تفکر و سواد رسانه­ای و تحقق اهداف و ­رسالت­های آن، لازم است مسئولین، برنامه­ریزان و متولیان نظام آموزشی شیوه­های تدریس این درس را مورد بازنگری قرار دهند و به محتوا و موضوعاتی همچون پرورش تفکر انتقادی در دانش­آموزان  و نیز نحوۀ مدیریت و استفادۀ صحیح از رسانه­ها توجه بیشتری مبذول دارند.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
آخوندزاده، کبری؛ احمدی، هدی؛ صالحی، شایسته و عابدینی، زهرا. (1390). تفکر انتقادی در حوزه آموزش پرستاری ایران. مجله ایرانیآموزش در علومپزشکی،11،3 ،210-221.
بحرینی بروجنی، مجید؛ میرشاه جعفری، ابراهیم و لیاقتدار، محمدجواد. (1393). بررسی میزان رعایت اصول علمی تدوین محتوا در درس تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی، رویکردهاینوینآموزشی، 9،2-26.
تقی­زاده، عباس و افخمی، حسینعلی. (1392). بررسی مقایسه­ای دانش­آموزان: مطالعه موردی دانش­آموزان دختر و پسر سال چهارم دبیرستان­های شهر کرمان، علوم اجتماعی، 4، 16 ، 37-21.
جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره و عبدلی، افسانه. (1389). روند تحول تفکر انتقادی در دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. مطالعاتتربیتیوروان­شناسی،11، 2 ،103-120.
کاردان مقدم، حسین و مرادی، حسین. (1394). مقایسه سواد رسانه­ای و دیجیتالی در دانشجویان صنعتی بیرجند و پونای هند، دومین کنفرانس ریاضیات صنعتی،32-46.
حسینی پاکدهی، علیرضا و شبیری، حسنیه السادات. (1396). آموزش سواد رسانه­ای در فضای مجازی: مقایسه مدیا اسمارتس کانادا و وب سایت سواد رسانه­ای ایران. مطالعات رسانه­های نوین، 9 ، 3، 31-76.
حقانی، فریبا؛ امینیان، بهاره؛ کمالی، فرحناز و جمشیدیان، سپیده. (1389). مهارت‌های تفکر انتقادی و ارتباط آن با هوش هیجانی در دانشجویان پزشکی دوره مقدماتی بالینی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. مجلهآموزشدرعلومپزشکی،10 ،5 ،906-917.
 طلوعی، علی. (1391). سواد رسانه‌ای درآمدی بر شیوه یادگیری و سنجش. تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
کیانی، میترا؛ افشین جو، مهناز؛ پورمعماری، محمدحسین و امینی، کوروش. (1391). مقایسه تفکر انتقادی و عوامل زمینه‌ساز آن در دانشجویان پرستاری و پرستاران شاغل در بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی زنجان. مجلهعلمیدانشگاهعلومپژوهشی پزشکیزنجان،20، 78، 112-121.
محمدی، محمد. (1393). سواد رسانه. چاپ اول. قم: سوچاء.
بنی­هاشمی، سید محسن و غلام­پور، مهدی. (1398).تأثیر سواد رسانه­ای بر سرمایه فرهنگی (مطالعه موردی مؤسسات فرهنگی قرآنی اصفهان). مطالعات رسانه­ای،14 ،2 ،127-139.
شریفی، سید مهدی و کرمی نامیوندی، سجاد. (1397). بررسی ابعاد سواد رسانه­ای و ابعاد اطلاعاتی در نظام تعلیم­وتربیت رسمی و عمومی کشور، دین و ارتباطات 2 ، 54.
خوش­زبان، علی؛ سلطانی­فر، محمد و دلاور، علی. (1398). نقش مؤلفه­های احساسی و اخلاقی سواد رسانه در توسعه سرمایه اجتماعی در بین شهروندان تهرانی. مطالعات رسانه­ای، 48، 1.
فرقانی، محمدمهدی و خدامرادی، یاسین. (1398). نقش سواد رسانه­ای در تعدیل اینترنتی (مطالعه موردی: دانش­آموزان مقطع متوسطه دوم چهار محال و بختیاری) مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 20 ، 45.
رئیسی نافچی، ابوالقاسم؛ دانایی، بوالفضل و زرگر، سید محمد. (1399). تبیین ابعاد و مؤلفه­های سواد سلامت رسانه­ای با رویکرد انتقادی: یک مطالعه داده بنیاد. پایش، 19 ، 2.
یزدانی، فاطمه و تقی­پور، فائزه. (1394). بررسی رابطۀ بین ارزش­های فرهنگی با سواد رسانه­ای در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان) دومین کنفرانس بین­المللی ابزار و تکنیک­های مدیریت.21-30.
ب. انگلیسی
Barbazette, J. (2006). Training needs assessment: Methods, tools, and techniques. John Wiley & Sons.‏
Bergeson, T., Griffin, A. & Hett, A. (2004). State of Washington Performance-Based Pedagogy Assessment of Teacher Candidates.Superintendent of Public Instruction.
Bransford, J., Brown, A. L. & Cocking, R. (2000). How People Learn. National Research Council.‏
Chen, D. T., Lin, T. B., Li, J. Y. & Lee, L. (2018). Establishing the norm of new media literacy of Singaporean students: Implications to policy and pedagogy. Computers & Education124, 1-13.‏
Creswell, J. & Plano Clark, V. (2007). Designing and conducting mixed methods research, Thousand Oaks: Sage. Methodology, 11, 4, 327-344.
Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2008).Designing and Conducting Mixed MethodsResearch, London: Sage Publication Inc.
Elder, L. & Paul, R. (2004). Strategic Thinking: The Foundation for Critical Thinking. Santa Rosa, CA: Foundation for critical thinking. New York: Prometheus Books.
Falk, R. F. & Miller, N. B. (1992). A Primer for Soft Modelling. University of Akron Press, Akron, OH.
Falk, R. F. & Miller, N. B. (1992). A Primer for Soft Modelling. University of Akron Press, Akron, OH.
Rasi, P., Vuojärvi, H. & Ruokamo, H. (2019). Editorial. Media education for all ages. Journal of Media Literacy Education, 11, 2, 1–19.
Reviglio, U. & Agosti, C. (2020). Thinking Outside the Black-Box: The Case for “Algorithmic Sovereignty” in Social Media. Social Media+ Society6, 2, 2056305120915613‏
Greene, K., Ray, A. E., Choi, H. J., Glenn, S. D., Lyons, R. E. & Hecht, M. L. (2020). Shortterm effects of the REAL media e-learning media literacy substance prevention curriculum: an RCT of adolescents disseminated through a community organization. Drug and alcohol dependence, 108170.
Guskey, T. R. & Sparks, D. (2000). Evaluating professional development. Corwin Press.
Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. & Sarstedt, M. (2016). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Sage publications.
Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. & Sarstedt, M. (2016). A primer onpartial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Sage publications.
Hair, J. F., Risher, J. J., Sarstedt, M. & Ringle, C. M. (2019). When to use and how to report the results of PLS-SEM. European Business Review, 31, 1, 2-24.
Hale, Jennifer J. (2014). Critical Media Litracy: A Curriculum for Middle SchoolEnglish Teachers. M.A. Thesis in University of San Francisco.
Hallaq, T. (2016). Evaluating online media literacy in higher education: validity and reliability of the Digital Online Media Literacy Assessment (DOMLA). Journal of Media Literacy Education8, 1, 62-84.
hobbs, P. (2005). Evaluations of Performance Incentive Programs: TIF Local Evaluations. USA: Center for Educator Compensation Reform. International perspectives (pp.39-62). Singapor: Thomson Learning.
Kahne, J. & Bowyer, B. (2019). Can media literacy education increase digital engagement in politics? Learning, Media and Technology44, 2, 211-224.‏
Kendrick, A. & Fullerton, J. A. (2019). Dimensions of News Media Literacy Among US Advertising Students. Journal of Advertising Education23, 1, 7-21.
Lee, N. M. (2018). Fake news, phishing, and fraud: a call for research on digital media literacy education beyond the classroom. Communication Education67, 4, 460-466.
Noy, C. (2008). Sampling knowledge: The hermeneutics of snowball sampling in qualitative research. International Journal of social research methodology11, 4, 327-344.‏
Onwuegbuzie, A. J. & Leech, N. L. (2007). Sampling designs in qualitative   research: Making the sampling process more public. Qualitative Report12, 2, 238-254.
Phang, A. (2005). Add a dose of media literacy in the media diplomas curriculum and syllabus.‏
Rachel, C. H. (2008). Evaluation of the Benefits Planning, Assistance and Outreach Program: Employment Supports for Social Security Beneficiaries with Disabilities. Workplace Supports and Job Retention, 105.‏
Saleh, I. (2012). Media and information literacy in South Africa: Goals and tools. Comunicar. Media Education Research Journal20, 2.‏
Van Leent, L. & Mills, K. (2018). A queer critical media literacies framework in a digital age. Journal of Adolescent & Adult Literacy61, 4, 401-411.‏
Weissinger, P. A. (2004). Critical Thinking, Meta Cognition and Problem-Based Learning. In tan, O. S. (ed). Enhancing thinking through problem– based learning approaches:
Williams, M. & Vogt, W. P. (2011). The SAGE handbook of innovation in social research methods. Sage Publications.