هدف اصلی مقالهی حاضر بررسی دیدگاه دانشجویان رشتههای علوم پایه دانشگاههای اصفهان و صنعتی اصفهان در مورد برنامهدرسی آموزش علوم، مبتنی بر ویژگیهای اساسی ماهیت علم بوده است. بدین منظور از جامعه آماری که شامل همه دانشجویان رشتههای فیزیک، شیمی، زیستشناسی و زمینشناسی وگرایشهای مرتبط در دو دانشگاه میشد، 277 نفر بهعنوان نمونهی آماری در این پژوهش انتخاب شدند. روش پژوهش از نوع توصیفی - پیمایشی و ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساختهی سنجش دیدگاه دانشجویان بوده است. جنبههای اصلی مورد سنجش ماهیت علم در این ابزار عبارت بودهاند از موقتی بودن علم، مبنای تجربی علم، خلاقیت در علم، نقش ذهنیت در علم، تأثیر مسائل اجتماعی و فرهنگی بر علم، نقش مشاهده و استنتاج و نقش نظریه و قانون علمی. این مؤلفهها در چهار عنصر اساسی برنامهدرسی یعنی هدفها، محتوا، اجرا و ارزشیابی و در دو وضعیت موجود و مطلوب بررسی شدهاند. ضریب آلفای کرونباخ برای این مقیاس سنجش برابر 81/0 محاسبه گردیده است. نتایج نشان دادهاند که از نظر دانشجویان، در وضعیت موجود، هیچ یک از عناصر برنامهدرسی یعنی هدفها، محتوا، اجرا و ارزشیابی، مبتنی بر مؤلفههای ماهیت علم نیستند. با اینحال از نظر آنان هدفهای برنامهدرسی از حیث برخورداری از مؤلفههای ماهیت علم به وضعیت مطلوب نزدیکترند. در این میان ارزشیابی برنامهدرسی از نظر رعایت مؤلفههای ماهیت علم، بیشترین اختلاف را با وضعیت مطلوب خود دارد. از نظر دانشجویان، در وضعیت مطلوبْ هدفهای برنامهدرسی آموزش علوم باید بیشتر از سایر عناصر مبتنی بر مؤلفههای ماهیت علم باشد. پس از عنصر هدفها، برنامههای درسی جهت همسویی با مولفههای هفتگانه ماهیت علم، باید بیشترین توجه خود را به دو عنصر اجرا و ارزشیابی برنامهدرسی معطوف دارند.
سلطانی، اصغر؛ شریف، مصطفی؛ رکنیزاده، رسول (1390). بررسی دیدگاه اعضای انجمنهای علمی کشور درباره ویژگیهای ماهیتی علم. دانشور رفتار (تربیت و اجتماع)، سال هفدهم، شماره42، 314-293.
کریمی، محمدحسن؛ مزیدی، محمد؛ مهرمحمدی؛ محمود (1386). نقد و بررسی کتاب علوم پایه اول راهنمایی تحصیلی از منظر فلسفه علم. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، سال بیست و ششم، شماره 52، 136-111.
ب. انگلیسی
Akcay, B. (2007). The influence of the history of science course on pre-service science teachers’ understanding of the nature of science concepts. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Iowa.
Al-Saidi, A. M. (2004). The influence explicit versus implicit instructional approaches during a technology-based curriculum on students’ understanding of nature of science (NOS). Unpublished Doctoral Dissertation, University of South Carolina.
Dagher, Z., Brickhouse, N., Shipman, H., & Letts, W. (2004). Howsome college students represent their understandings of the nature of scientific theories. International Journal of Science Education, 26, 735–755.
Eisner, E. W. (1984). No easy answers: Joseph Schwab's contributions to curriculum. Curriculum Inquiry, 14 (2), 201-210.
Eisner, E. W. (2002). The educational imagination (3rd edition). Columbus: Merrill Prentice Hall.
Hogan, K. (2000). Exploring a process viewof students’ knowledge about the nature of science. Science Education, 84, 51–70.
Ibrahim, B., Buffler, A., & Lubben, F. (2009). Profiles of Freshman Physics Students’ Views on the Nature of Science. Journal of Research in Science Teaching, 46(3), 248-264.
Kattoula, E. H. (2005). Conceptual change in pre-service teachers’ views on nature of science when learning a unit on the physics of waves. Unpublished Doctoral Dissertation, GeorgiaStateUniversity.
Kimball, M. E., (1968) .Understanding nature of science: A comparison of Scientists and science teachers. Journal of Research in Science Teaching, 2)1), 110-120.
Laugksch, R. (2000). Scientific literacy: A conceptual overview. Science Education, 84, 71–94.
Laugksch, R., &Spargo, P. (1999). Scientific literacy of selected South African matriculant entering tertiary education: A baseline study. South African Journal of Science, 95, 427–432.
Leach, J., Millar, R., Ryder, J., & Se´re´, M.-G. (2000). Epistemological understanding in science learning: The consistency of representations across contexts. Learning and Instruction, 10, 497–527.
Lederman, N. G. (2007). Nature of science: past, present and future. In: Abell, S. K., and Lederman, N.G. (eds.), Handbook of research on science education (pp. 831-879). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Lederman, N.G. (1992). Students’ and teachers’ conceptions of the nature of science: A review of the research. Journal of Research in Science Teaching, 29, 331–359.
McComas, W. F., Clough, M. P., &Almazroa, H. (2002). The role and character of the nature of science in science education. In: W. F., McComas (ed.), The nature of science in science education rationales and strategies. New York: Kluwer Academic Publishers, 3-39.
McComas, W., F., Clough, M.P., & Almazroa, H. (1998). The role and character of the nature of science and science education. Science & Education, 7, 511–532.
Mortimer, E. (1995). Conceptual change or conceptual profile change? Science & Education, 4, 267–285.
Oliva, P. F. (2005). Developing the curriculum (6thed.). New York: Pearson education Inc.
Ornstien, A. g. & Hunkins, F. P. (2004). Curriculum: foundation, principles, and Issues (4th Ed.).New York: Pearson Education, Inc.
Osborne, J., Collins, S., Ratcliffe, M., Millar, R., & Duschl, R. (2003). What ‘‘ideas-about-science’’ should be taught in school science? A Delphi study of the expert community. Journal of Research in Science Teaching, 40, 692–720.
Pomeroy, D. (1993). Implications of teachers’ Beliefs about nature of science: Comparison of the beliefs of scientists, secondary science teachers and elementary teachers.Science Education, 77(3), 261-278.
Ryan, A. G., & Aikenhead, G. S. (1992). Students’ perceptions about the epistemology of science. Science Education, 76, 559-580.
Ryder, J., & Leach, J. (2000). Interpreting experimental data: The views of upper secondary school and university science students. International Journal of Science Education, 22, 1069–1084.
Ryder, J., Leach, J., &Driver, R. (1999). Undergraduate science students’ images of science. Journal of Research in Science Teaching, 36, 201–219.
Se´re´, M.-G., Fernandez-Gonzalez, M., Gallegos, J.A., Gonzalez-Garcia, F., De Manuel, E., Perales, F.J., & Leach, J. (2001). Images of science linked to labwork: A survey of secondary school and university students. Research in Science Education, 31, 499–523.
Sullivan, T. J. (2001). Methods of social research. New York: Harcourt Inc.
Taba, H. (1971). Curriculum development: Theory and practice. New York: Harcourt Publishers Ltd.
Tao, P., K. (2003). Eliciting and developing junior secondary students’ understanding of the nature of science through peer collaboration instruction in science stories. International Journal of Science Education, 25, 147–171.
Tsai, C., C. (1999).Laboratory exercises help me memorize the scientific truths: A study of eight graders’ scientific epistemological views and learning in laboratory activities. Science Education, 83, 654– 674.
Tsai, C., C., & Liu, S., Y. (2005). Developing a multi-dimensional instrument for assessing students’ epistemological views towards science. International Journal of Science Education, 27, 1621–1638.
Tyler, T. W. (1969). Basic principles of curriculum and instruction. Chicago: University of Chicago Press.
Vanderlinden, D. W. (2007). Teaching the content and context of science: The effect of using historical narratives to teach the nature of science and science content in an undergraduate introductory geology course. Unpublished Doctoral Dissertation, Iowa State University.
سلطانی, اصغر, شریف, مصطفی, & رکنیزاده, رسول. (1392). بررسی وضعیت موجود و مطلوب برنامهدرسی آموزش علوم مبتنی بر مؤلفههای ماهیت علم از دیدگاه دانشجویان (مورد: دانشگاههای اصفهان و صنعتی اصفهان). پژوهشهای برنامه درسی, 3(1), 115-140. doi: 10.22099/jcr.2013.2515
MLA
اصغر سلطانی; مصطفی شریف; رسول رکنیزاده. "بررسی وضعیت موجود و مطلوب برنامهدرسی آموزش علوم مبتنی بر مؤلفههای ماهیت علم از دیدگاه دانشجویان (مورد: دانشگاههای اصفهان و صنعتی اصفهان)", پژوهشهای برنامه درسی, 3, 1, 1392, 115-140. doi: 10.22099/jcr.2013.2515
HARVARD
سلطانی, اصغر, شریف, مصطفی, رکنیزاده, رسول. (1392). 'بررسی وضعیت موجود و مطلوب برنامهدرسی آموزش علوم مبتنی بر مؤلفههای ماهیت علم از دیدگاه دانشجویان (مورد: دانشگاههای اصفهان و صنعتی اصفهان)', پژوهشهای برنامه درسی, 3(1), pp. 115-140. doi: 10.22099/jcr.2013.2515
VANCOUVER
سلطانی, اصغر, شریف, مصطفی, رکنیزاده, رسول. بررسی وضعیت موجود و مطلوب برنامهدرسی آموزش علوم مبتنی بر مؤلفههای ماهیت علم از دیدگاه دانشجویان (مورد: دانشگاههای اصفهان و صنعتی اصفهان). پژوهشهای برنامه درسی, 1392; 3(1): 115-140. doi: 10.22099/jcr.2013.2515