رابطه‌ی نوع ساختار و مطلوبیت جوّ کلاسی در دانشگاه (مطالعه موردی دانشگاه شیراز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

هدف کلی از انجام این پژوهش، بررسی رابطه­ی بین نوع ساختار و مطلوبیت جوّ کلاسی از دیدگاه دانشجویان دانشگاه شیراز بود. جامعه‌ی آماری این پژوهش شامل
کلّیه­ی دانشجویان دانشگاه شیراز در مقطع کارشناسی بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه­ای چند مرحله­ای، 201 نفر انتخاب و ابزارهای پژوهش بین آنان توزیع و در نهایت 188پرسش‌نامه‌ی قابل استفاده عودت داده شد. داده­ها با استفاده از آزمون‌های تی وابسته، تی تک نمونه‌ای، روش تحلیل مسیر، تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی و تحلیل واریانس چند متغیره تحلیل شدند. نتایج نشان داد: 1) از نظر دانشجویان، نوع ساختار غالب در دانشگاه قلمرو پژوهش از نوع بازدارنده است؛ 2) میزان مطلوبیت کلی جوّ کلاسی در سطحی پایین­تر از متوسط قرار دارد، 3) ساختار تواناساز پیش­بینی کننده­ی مثبت و معنادار و ساختار بازدارنده پیش­بینی کننده­ی منفی و معنادار مطلوبیت جوّ کلاسی هستند؛ 4) بین میزان مطلوبیت ابعاد جوّ کلاسی در دانشگاه شیراز تفاوت معناداری وجود دارد؛ 5) بین میزان مطلوبیت ابعاد جوّ کلاسی در گروه‌های مختلف تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


  1. الف. فارسی

    1. اجتهادی، مصطفی و داوودی، رسول (1386). آسیب شناسی ساختار نظام آموزش عالی در اجرای برنامه­های پنجساله توسعه بخش آموزش عالی به منظور ارائه راهبردهای مناسب. دانش و پژوهش در علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، 15: 24-1.
    2. آراسته، حمید رضا (1383). ساختار آموزش عالی. دایره المعارف آموزش عالی، چاپ اول، تهران: بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی.
    3. الوانی، سید مهدی (1379). موانع ساختاری اجرای برنامه های توسعه در ایران. فصلنامه مدیریت و توسعه، شماره 6.
    4. امین، زهرا (1391). بررسی رابطه بین نوع ساختار سازمانی و مطلوبیت جو آموزشی در مراکز دانشگاه جامع علمی کاربردی استان فارس. پایان­نامه کارشناسی ارشد، واحد بین­الملل دانشگاه شیراز.
    5. اندرسون، لورین دبلیو (1380). افزایش اثربخشی معلمان در فرآیند تدریس. ترجمه­: امینی، محمد، تهران: انتشارات مدرسه.
    6. بهرنگی، محمدرضا و ایزدی یزدان­آبادی، احمد (1386). بررسی و تحلیل ساختار سازمانی دانشگاه تربیت معلم. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 40: 38ـ 23.
    7. ترک­زاده، جعفر و محترم، معصومه (1391). پیش­بینی تعهد ­سازمانی دانشجویان بر اساس ادراک آنها از جوّ­ آموزشی دانشگاه (مورد: دانشگاه شیراز). فصلنامه آموزش عالی، زیر چاپ.
    8. ترک زاده، جعفر و محترم، معصومه (1390)، پرسشنامه نوع ساختار سازمانی. فصلنامه علوم اجتماعی، زیر چاپ.
    9. حج­فروش، احمد و اعرابی، سید محمد (1384). طراحی ساختار سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی ایران، الگویی برای طراحی ساختار سازمانهای مشابه. فصلنامه نوآوری­های آموزشی،  12(4): 85 – 585.
    10. حسنی، محمد و احمدی، حسین (1384). ارزشیابی توصیفی: الگویی نو در ارزشیابی تحصیلی. تهران: انتشارات مدرسه.
    11. حسینچاری، مسعود و خیر، محمد (1382). بررسی جوّ روانی ـ اجتماعی کلاس به عنوان یکی از مولفه­های فرهنگ مدرسه. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز،  3 و 4: 42 – 25.
    12. خائف، احمدعلی و قلیچ­لی، بهروز (1382). تیم­های میان وظیفه­ای، یک نظام کاری مؤثر در بهبود سازمانی. فصلنامه فرآیند مدیریت و توسعه، شماره 17.
    13. داوری اردکانی، احمد (1379). اصلاح ساختار و دغدغه­های روسای دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی. خبرنامه آموزش عالی، سال اول، شماره 4.
    14. رابینز، استیفن (1389). مبانی رفتار سازمانی. مترجمان: پارسائیان، علی و اعرابی، سیدمحمد، چاپ بیست و هشتم، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
    15. رابینز، استیفن و جاج تیموتی (2009). رفتار سازمانی. ترجمه: زارع، مهدی، ویراست سیزدهم، تهران: انتشارات نص.
    16. رجایی پور، سعید؛ آقا حسینی، تقی و فرهنگ، ابوالقاسم (1385). بررسی رابطه بین کارکرد ارزشیابی و جو یادگیری. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، 3(5): 14- 1.
    17. رجایی پور، سعید؛ کاظمی، ایرج و آقا حسینی، تقی (1387). بررسی رابطه بین مولفه های مدیریت کلاس درس و جوّ یادگیری در مدارس راهنمایی شهر اصفهان. مجله پژوهش­های تربیتی و روانشناختی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان، 4(1)، پیاپی 9: 23- 40.
    18. رستگار، طاهره (1383). ارزشیابی در خدمت آموزش. تهران: انتشارات مدرسه.
    19. زینعلی، فاطمه (1391). بررسی رابطه­ی بین نوع ساختار سازمانی و پتانسیل انگیزشی تحصیلی دانشجویان با واسطه­گری جوّ کلاسی. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز.
    20. سلطانی عربشاهی، سید کامران و کوهپایه­زاده اصفهانی، جلیل (1386). بررسی دیدگاه استادان در مورد جوّ آموزشی بخش­های بالینی اصلی بیمارستان­های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی ایران بر اساس مدل تغییر یافته DREEM، گام­های توسعه در آموزش پزشکی. مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، 6(1): 33-29.
    21. سیف، علی اکبر (1384). اندازه­گیری، سنجش و ارزشیابی آموزش. ویرایش سوم. تهران: نشر دوران.
    22. شجاعی، محمد رضا و آقابزرگی، ملکه (1382). درباره لایحه برنامه چهارم توسعه. بخش آموزش عالی و تحقیقات، دفتر مطالعات فرهنگی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل9902.
    23. شریعتمداری، علی (1387). روانشناسی تربیتی، چاپ بیستم، اصفهان: انتشارات مشعل.
    24. صابونچی، رضا؛ هادوی، فریده و مظفری، سید امیر احمد (1388). تبیین ساختار سازمانی سازمان تربیت بدنی کشور. مجله علوم حرکتی و ورزش، 7 (1): 144-137.
    25. فاضلی، عصمت (1379). نظام آموزش عالی متمرکز یا غیر متمرکز. خبرنامه آموزش عالی، سال اول، شماره 4.
    26. 26.   فرخنده­زاده، علیرضا (1391). بررسی رابطه­­ی بین نوع ساختار سازمانی، عدالت سازمانی با خودکارآمدی حرفه­ای اساتید دانشگاه یاسوج. پایان­نامه کارشناسی ارشد، واحد بین­الملل دانشگاه شیراز.
    27. فرودی­نژاد، طاهره (1391). بررسی رابطه بین نوع ساختار سازمانی دانشگاه و کیفیت آموزش با دستاوردهای دانشجویان از تحصیل در دانشگاه علوم پزشکی شیراز. پایان­نامه کارشناسی ارشد، واحد بین­الملل دانشگاه شیراز.
    28. قاضی­نوری، سپهر (1381). سیاستگذاری و برنامه­ریزی علم و فناوری؛ مطالعه موردی نانو تکنولوژی ایران. تهران: انتشارات کمیته مطالعات سیاست نانو تکنولوژی، دفتر همکاریهای فناوری ریاست جمهوری به همکاری نشر آتنا.
    29. ماهر، فرهاد؛ آقایی، اصغر؛ برجعلی، احمد و روحانی، عباس (1386). ارزشیابی توصیفی با نظام سنتی بر اساس جوّ کلاس، ویژگی­های عاطفی و میزان خلاقیت دانش­آموزان دوره ابتدایی. مجله دانش و پژوهش در علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، شماره چهاردهم : 92- 71.
    30. محترم، معصومه (1390). بررسی رابطه­ی بین نوع ساختار سازمانی دانشگاه و سرمایه اجتماعی بخش­ها با رضایت تحصیلی دانشجویان دانشگاه شیراز ـ مدل معادله ساختاری. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز.
    31. مشبکی، اصغر و لاری سمنانی، بهروز (1382). طراحی دوباره­ی فرایندهای کسب و کار. فصلنامه مدیریت و توسعه، شماره 17.
    32. مشهدی ابوالقاسم، میترا (1391). بررسی رابطه­ بین نوع ساختار سازمانی دانشگاه و ادراک دانشجویان از میزان بلوغ جوّ در دانشگاه­های شهر بندرعباس. پایان­نامه کارشناسی ارشد، واحد بین­الملل دانشگاه شیراز.
    33. معطری، مرضیه و رمضانی، سمیه (1388). دیدگاه دانشجویان پرستاری درباره محیط­های یادگیری بالینی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، سال دوم، شماره9: 145 – 137.
    34. معینی شهرکی، هاجر (1390). بررسی رابطه­ی بین نوع ساختار سازمانی و منابع قدرت مدیران در واحدهای ستادی دانشگاه شیراز. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز.
    35. معینی شهرکی، هاجر؛ ترک­زاده، جعفر؛ محمدی، مهدی و خادمی، محسن (1390). بررسی رابطه­ی بین نوع ساختار سازمانی و منابع قدرت مدیران در واحدهای ستادی دانشگاه شیراز. فصلنامه مطالعات مدیریت بهبود و تحول، سال 21، شماره 66: 193 – 165.
    36. مقیمی، محمد (1386). سازمان و مدیریت رویکردی پژوهشی. تهران: انتشارات ترمه.
    37. میکائیلی، فرزانه (1375). ادراک دانش­آموزان از محیط روانشناختی کلاس و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی، انگیزش درونی و اضطراب آنان. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز.
    38. مینتزبرگ، هنری (1373). سازماندهی: پنج الگوی کارساز. ترجمه: فقیهی، ابوالحسن و وزیری سابقی، حسین، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، ص 5.
    39. واعظی، رضا و سبزیکاران، اسماعیل (1389). بررسی رابطه­ی بین ساختار سازمانی و توانمندسازی کارکنان در شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران ـ منطقه تهران. پژوهشنامه مدیریت تحول، سال دوم، شماره 3: 178 – 152.
    40. هیرش، ورنرز و لوک ای، وبر (1381). چالش­های فراروی آموزش عالی در هزاره سوم. ترجمه گروه مترجمین، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام حسین (ع).

    ب. انگلیسی

    1. Adams, C. M., Forsyth, P. B. (2006). Promoting a Culture of Parent Collaboration and Trust: an Empirical Study, Annual meeting of the American Educational Research Association, San Francisco: CA.
    2. Adelman. H. s, Taylor. L. (2005). Classroom climate. In: s. w. Lee, P. A. lowe, E. Robinson (Eds). Encyclopedia of School Psychology, Thousand Oaks, CA: sage.
    3. Adler, P. S. & Borys, B. (1996). Two Types of Bureaucracy: Enabling and Coercive. Administrative Science Quarterly, 41, 61-89.
    4. Alder, N. I. & Moulton, M. R. (1998). Caring relationships: Perspectives from middle school students. Research in Middle Level Education Quarterly, 21 (3):15–32.
    5. Arches, j. (1991). Social structure, burnout, and job Satisfaction, Social Work, 36 (3), 202 – 206.
    6. Austin, A. W. (1984). Student involvement: A developmental theory for higher education. Journal of College Student Personnel, 25 (3): 297- 308.
    7. Campbell, T. A. & Campbell, D. E. (1997). Faculty/student mentor program: Effects on academic performance and retention. Research in Higher Education, 38 (6): 727-742.
    8. Cothran, D. J. & Ennis, C. D. (2000). Building bridges to student engagement: Communicating respect and care for students in urban high school. Journal of Research and Development in Education, 33 (2): 106–117.
    9. Cothran, D. J., Kulinna, P. H. & Garrahy, D.A. (2003). This is kind of giving a secret away…: Students’ perspectives on effective class management. Teaching and Teacher Education, 19: 435–444.
      1. Cyert. R. M and March. J. G, (2007). A behavioral theory of the firm, Prentice hall, Upper saddle river, NJ, PP 128-287.
      2. Davis, H. A. (2003). Conceptualizing the role and influence of student– teacher relationships on children's social and cognitive development, Educational Psychologist, 38 (4), 207–234.
      3. Deci, E. L. (2003). Intrinsic Motivation and Self-Determination in Human Behavior. New York: Kluwer.
      4. Ellen W. R., Sangwon, K., Jean, A. B., Randy W. K., and Arthur, M. H. (2010). Student Personal Perception of Classroom Climate: Exploratory and Confirmatory Factor Analyses. Educational and Psychological Measurement, 70(5) 858–879.
      5. Endo, J. & Harpel, R. (1982). The Effect of Student-faculty Interaction on Students’ Educational Outcomes. Research in Higher Education, 16 (2): 115-138.
      6. Ferreira, M. M. & Bosworth, K. (2001). Defining caring teachers: Adolescents’ perspective. Journal of Classroom Interaction, 36 (1): 24–30.
      7. Fredrickson, James w. (1996). The Strategic Decision process and organizational structure. Academy of Management Review. 11 (2).
      8. Gay, L. R. (1991). Educational evaluation and measurement (2nd ed.) Maxwell Macmillan, International.
      9. Gage, C. Q. (2003). The Meaning and Measure of School Mindfulness: An Exploratory Analysis, Dissertation of PHD, Ohio State University.
      10. Geist, J. R. (2002). Predictors of faculty trust in elementary schools: Enabling bureaucracy, teacher professionalism, and academic press. Unpublished doctoral dissertation, Ohio State University, Columbus.
      11. Hall, R. (2002). Organizational Structures, Processed and Outcomes. fourth education, Printice – Hall: Inc.
      12. Hodge, B.J. and William p. Anthony. (1991). Organization Theory. Forth edition: Allyn and Bacon Inc.
      13. Hoy, w. K. (2003). The ohio State University, Columbus, oh ,USA , Journal of educational administration, Vol, 41, No 1.
      14. Hoy, W. k. & Miskel, C.G. (2005). Educational Administration Theory, Research, and Practice. New Yourk: Mc Graw-Hill.
      15. Hoy, W .K. & Miskel, C.G. (2008). Educational Administration Theory, Research, and Practice. New Yourk: Mc Graw-Hill.
      16. Hoy, W. K. & Sweetland, S. R. (2001). Designing better schools; The meaning and measure of enabling school structures. Educational Administrative Quarterly, 37, 296-321.
      17. Hoy, W. K; Sweetland, S. R (2000). School Bureaucracies That Work: Enabling, Not Coercive. Journal of School Leadership, 10,  524-541.
      18. Kanter, R. (1999). Measuring motivation. Major applied research 5, working paper No. 1. Bethesda MD: Partnerships for Health Reform, Abt Associates Inc.
      19. Kenneth, G. & Tobin, S. (2002). Use of classroom and school climate scales in evaluating high school. Teaching and Teacher Education, 114, 135-142.
      20. Kim, Y. K. & Sax, L. J. (2007). Different patterns of student-faculty interaction in research universities: An analysis by student gender, race, SES, and first-generation status. Research and Occasional Paper Series, CSHE.
      21. Kimble, G. A. (1980). A new formula for behaviorism. Psychological Review, 2, 254 – 258.
      22. Kuh, G. D. (1995). The other curriculum: Out-of-class experiences associated with student learning and personal development. The Journal of Higher Education, 66 (2): 123-155.
      23. Kuh, G. D. & Hu, S. (2001). The effects of student-faculty interaction in the 1990s. The Review of Higher Education, 24 (3): 309-332.
      24. Lubbers, m. (2006). The impact of peer relations on academic progress in junior high. Journal of school psychology. 44 (6).
      25. Loukas, A. & Murphy, J. L. (2007). Middle school student perceptions of school climate: Examining protective functions on subsequent adjustment problems. Journal of School Psychology. 45, 293–309.
      26. Michaels, R. E.; Corn, W. L.; Dubinsky, A. J. & Joachimsthaler, E. A. (1988). Influence of Formalization on the Organizational Commitment and Work Alienation of Salespeople and Industrial Buyers. Journal of Marketing Research, 25: 376 – 383.
      27. Midgley, C. & Urdan, T. (2001). Academic Self-handicapping and Achievement goals: a Further Examination. Contemporary Educational Psychology, 26, 61-75.
      28. Mintzberg, H. (1989). Mintzberg on Management. New Yourk: Free Press.
      29. Mullins, Laurie J, (1991). Management and Organizational Behavior, London, Pitman.
      30. Pascarella, E. T. (1985). Students’ affective development within the college environment. The Journal of Higher Education, 56(6): 640- 663.
      31. Pascarella, E. T. & Terenzini, P. T. (1991). How college affects students: Findings and insights from twenty years of research. San Francisco, CA: Jossey - Bass.
      32. Pimparyon P, McCaleer S, Pemloa S, Roff S. (2002). Educational environment, student approaches to learning and academic achievement in a Thai Nursing School. Med Teach; 22 (4): 359-64.
      33. Pomeroy, E. (1999). The teacher–student relationship in secondary school: Insights from excluded students, British Journal of Sociology of Education, 20 (4): 465–482.
      34. Rhoads, D. H. (2009). Enabling Structure and Collective Efficacy: A Study of Teacher perceptions in Elementary Divisions of American Schools in Mexico, Dissertation of PHD, Seton Hall University.
      35. Short, P. (1994). School Empowerment through Self-Managing Teams: Leader Behavior in Spector.
      36. Tinto, V. (1975). Dropout from higher education: A theoretical synthesis of recent research. Review of Educational Research, 45(1): 89-125.
      37. Thompson, M. D. (2001). Informal student-faculty interaction: Its relationship to educational gains in Science and Mathematics among community college students. Community College Review, 29 (1): 35-57.
      38. Tylus, J. D. (2009). The impact of Enabling School Structures on the Degree of Internal School Change as Measured By the Implementation of Professional Learning Communities, Dissertation of PHD, Virginia Commonwealth University.
      39. Volkwein, J. F., King, M. C. & Terenzini, P. T. (1986). Student-faculty relationships and intellectual growth among transfer students. The Journal of Higher Education, 57 (4): 413-430.
      40. Watts, D. M. (2009). Enabling School Structure, Mindfulness, and Teacher Empowerment: Test of a Theory, Dissertation of PHD, Department of Educational Leadership, Policy, and Technology Studies, The University of Alabama.
      41. Wentzel, K. R. (1997). Student motivation in middle school: The role of perceived pedagogical caring. Journal of Educational Psychology, 89 (3): 411– 419.