برنامه‌ریزی درسی مدرسه - محور راهبردی برای تمرکززدایی از نظام برنامه‌ریزی درسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی دانشگاه تربیت معلم تهران

2 دانشیار دانشگاه تربیت معلم تهران

3 استاد دانشگاه تربیت معلم تهران

4 استادیار دانشگاه تربیت معلم تهران

چکیده

مقاله‌ی حاضر، به بررسی نقش برنامه‌ریزی درسی مدرسه – محور در تمرکززدایی از نظام برنامه‌ریزی درسی می‌پردازد. تمرکززدایی از نظام برنامه‌ریزی درسی، از مهمترین مسایل تعلیم و تربیت در عصر حاضر است که در نظام تعلیم و تربیت ایران نیز در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. عده‌ای، نظام برنامه ریزی درسی متمرکز را پاسخگوی نیازهای در حال تغییر نمی‌دانند و به کاستی‌ها و ناکامی‌های آن اشاره می‌کنند و گروهی دیگر، از نظام برنامه‌ریزی درسی متمرکز در تدوین برنامه‌های درسی حمایت می‌کنند. ایده‌ی برنامه‌ریزی درسی مدرسه- محور بر این پایه استوار است، که بهترین مکان برای طراحی برنامه‌ی درسی آن جایی است، که معلم و شاگرد در تعامل با یکدیگر هستند. برخلاف برنامه‌ی درسی مرسوم و متمرکز، که معلم را مجری صرف برنامه‌ی درسی قلمداد می‌کنند، معلم در این گونه برنامه‌ی درسی، نقش بارزتری نسبت به برنامه‌های درسی سنتی دارد. همچنین، دانش‌آموزان احساس می‌کنند که یادگیری با نیازهای آنان بیشتر مرتبط است و برنامه‌ی درسی انعطاف‌پذیر بوده و به سادگی موضوع‌های نو ظهور را که با برنامه‌ی درسی ارتباط نزدیک دارند، تلفیق می‌کند. طراحی برنامه‌ی درسی مدرسه- محور، از عواملی؛ مانند هدف‌های ملی تعلیم و تربیت، یادگیرنده، منابع در دسترس، فرهنگ مردم اطراف مدرسه، محیط مدرسه، راهبردها و نظام ارزشیابی و درجه‌ی اختیارات تصمیم گیری مدارس درباره‌ی برنامه‌ی درسی متأثر می‌شود.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
ابراهیم زرندی، مرجان. (1384). برنامه‌ریزی درسی متمرکز و غیرمتمرکز در آموزش و پرورش. چکیده‌ی مقاله‌های پنجمین همایش انجمن مطالعات برنامه‌ی درسی ایران. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
آقازاده، محرم و عصاره، علیرضا. (1387). نظریه‌های جهانی شدن و استلزامات آنها برای برنامه‌ی درسی و آموزش. هشتمین همایش انجمن مطالعات برنامه‌ی درسی، بابلسر.
آقازاده، محرم. (1386). تحلیلی برچیستی وچرایی مدیریت‌جامعه محور مدرسه. تهران: دفتر یونیسف.
آیین‌نامه‌ی اجرایی مدارس. (1380). دبیرخانه‌ی ‌شورای عالی‌آموزش و پرورش. تهران: مدرسه.
احمدی، آمنه. (1385). برنامه‌ی ‌درسی متمرکز یاغیرمتمرکز. رشد معلم، 25 (14):
5-15.
اکرمی، سیدکاظم؛ حسینی، سید محمدحسین. (1384). مقایسه‌ی نقش معلمان در نظام‌های برنامه‌ریزی درسی متمرکز و غیر متمرکز. چکیده مقالات پنجمین همایش انجمن مطالعات برنامه‌ی درسی ایران. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
براون، د.ج. (1382). تمرکززدایی در مدیریت آموزشی. ترجمه‌‌ی‌هایده توکلی، فصل‌نامه‌ی مدیریت در آموزش و پرورش،  34 و33.
پارسا، عبدالله. (1386). بررسی نگرش و تمایلات رفتاری معلمان در مورد پیشبرد برنامه‌های جدید درسی. فصل‌نامه‌ی مطالعات برنامه‌ی درسی، 1 (4): 138-103.
جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره. (1386). الگوی برنامه‌ی درسی مذاکره‌ای، ره‌یافتی نو برای تمرکززدایی از آموزش متوسطه. فصل‌نامه‌ی مطالعات برنامه‌ی درسی، 1(4): 102-85.
حسن‌پور، توفیق. (1384). امکان سنجی نظام مدیریت مدرسه محور در آموزش و پرورش استان اردبیل. پژوهش چاپ نشده، شورای تحقیقات آموزش و پرورش.
حسین‌نژاد، غلامرضا. عطاران، محمد، و عظیمی، سید حسن. (1384). شبکه‌ی مدرسه، رویکردی غیر متمرکز به برنامه‌ریزی درسی، چکیده‌ی مقاله‌های پنجمین همایش انجمن مطالعات برنامه‌ی درسی ایران. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
حیدری همت آبادی، زهرا؛ موسی‌پور، نعمت‌الله؛ حری، عباس. (1384). نظام برنامه‌ریزی درسی متناسب با توسعه‌ی سواد اطلاعاتی، چکیده‌ی مقاله‌های پنجمین همایش انجمن مطالعات برنامه‌ی درسی ایران. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
سلسبیلی، نادر. (1386). گذار نظام برنامه‌ریزی درسی ایران به سمت عدم تمرکز در طراحی و تدوین برنامه درسی با تأکید بر برنامه‌ریزی درسی مبتنی بر مدرسه. فصل‌نامه‌ی مطالعات برنامه‌ی درسی، 1 (4): 68- 89.
عزیززاده، هادی. (1380). مدیریت مدرسه محوری: تحلیل میدان نیرو برای اجرای مدیریت مدرسه- محور در ایران، تهران: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، (سند، 2759).
 
فتحی‌واجارگاه، کوروش. (1384). بررسی قابلیت اجرایی الگوهای مختلف تصمیم‌گیری در برنامه‌های درسی مدارس کشور، فصل‌نامه‌ی مطالعات برنامه‌ی درسی، 1(1): 42-27.
قورچیان نادرقلی، و تن‌ساز، فروغ. (1374). سیمای روند تحولات برنامه‌ی درسی به عنوان یک رشته‌ی تخصصی از جهان باستان تا جهان امروز. تهران: مؤسسه‌ی پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
کندی، ‌کری. (1385). برنامه‌ریزی درسی مدرسه محور، ترجمه‌ی محمد عطاران، خبرنامه‌ی انجمن مطالعات برنامه‌ی درسی ایران، 4 (9): 15-12.
گویا، زهرا؛ قدکساز خسروشاهی، لیلا. (1386). تبیین جدیدی برای تمرکز و عدم تمرکز در ایران. فصل‌نامه‌ی مطالعات برنامه‌ی درسی، 1 (4): 28-17.
لوی، الف. (1376). برنامه ریزی درسی ملی و منطقه‌ای، ترجمه‌ی عذرا دبیری اصفهانی، تهران: دانشگاه پیام نور.
ملکی، حسن. (1379). برنامه‌ریزی درسی (راهنمای عمل). مشهد: انتشارات پیام اندیشه.
مهر محمدی، محمود. (1386). مدیریت همزمان مدارج تمرکززدایی در نظام برنامه‌ریزی درسی. فصلنامه مطالعات برنامه‌ی درسی، 1 (4): 16-1.
مهرمحمدی، محمود. (1381). برنامه‌ی درسی: نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها، مشهد: به نشر(آستان قدس رضوی).
نصراصفهانی، احمدرضا. (1381). برنامه‌ریزی درسی مدرسه محور. در محمود مهرمحمدی (پدیده آورنده)، برنامه‌ی درسی: نظرگاهها، رویکردها و چشم‌اندازها (334- 321). مشهد: آستان قدس رضوی.
ولش، توماس؛ مک‌گین، نوئل. (1382). تمرکززدایی در آموزش چرا، چه موقع، چه چیز و چگونه. ترجمه‌ی عبدالعظیم حکیمی. تهران: پژوهشکده‌ی تعلیم و تربیت.
ب. انگلیسی
Bolstad, R. (2004). School- based curriculum development: redefining the trem for New Zealand schools today & tomarrow. Paper presented at the Conference of the New Zealand Association of Research in Education (NZARE). Wellington, 24-26 November: 1-13.
Bolstad, R. (2004). School-based curriculum Development: Principles, Processes, and practices, Wellington: Newzealand council for Educational Research.
Cheng, Y. C. (1996). School effectiveness and school-based management. Bristol , PA: Falmer Press.
Eisner, E. W. (1994). Educational Imagination: On the Design and valuation of school programs, third edition.
Fullan, M. and Watson, N. (1999). School-based management: Reconceptualizing to improve learning outcomes. University of Toronto www.oece.org /oeru/ documents/outcomes.pdf.
Howells, H. (2003). Teacher professionalism & curriculum power: acautionairy tale. English in Australia, 136 (27).
Gazile, haim. (1998). School-based management as a factor in school effectiveness. International Review of Education, 319-333.
Goodman, R. A. (1982). A study of the institutional level of curriculum decision making through reported practice in selected school districts in Pennsylvania. Unpublished Doctoral Dissertation. Temple university.
Li, Hui. (2006). School-Based Curriculum Development: An Interview Study of Chinese kindergartens, Early Childhood Elucation Journal, 33 (4): 223-229.
Nutravong, Rungnapa.(2002). School-based curriculum decision- making: A study of the Thailand reform, Unpublished Doctor of Dissertation, Indiana university.
OECD. (1979). School-based curriculum development, Paris: OECD.
Ortiz, Eunice Heredia. N. (2006). The impact of education decentralization on education output: A cross-countere study. In the Andrew young shool of policy studies of Georgia state   university.
Rehanmalik, M. (2007). Improving decision-making systemes for decentralizad primary education delivery in  Pakistan. Pardee RAND Graduate shool.
Sabar, N. (1987). Curriculum development at school level. In: Internutional Encyclopedia of Curriculum. Edited by A. Lewey, Pergamon Press.
Sabar, N. (1994). Curriculum development at school level. In Torsten Husen and Neville Postlethwaite (ed). The International Encyclopedia of Education. Second ed., V. 9 pergamon Press Inc. Oxford.
Sharon-chen, M. Siaolan and Chung, Jing. (2000). School improvement in Taiwan. Problems and possibilities. Taipei: Taiwan Roc. Paper Presented at International Congress for School Effectiveness and Improvement. Hongkong.
Skilbeck, Molcolm (1984). School – based curriculum development. London: Harper and Row Publisher.