بررسی تأثیر آموزش خلاقیت بر دانش¬آموزان پیش دبستان و دبستانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه تربیت معلم تهران

چکیده

با توجه به اهمیت روزافزون خلاقیت در جهان معاصر، مسأله­ی آموزش خلاقیت در سطح مدارس ابتدایی مورد توجه قرار گرفت و جهت بررسی این مسأله،‌ دو پژوهش انجام پذیرفت. پژوهش نخست به بررسی تأثیر آموزش خلاقیت بر افزایش خلاقیت دانش­آموزان پسر دبستانی پرداخت. پس از انجام پیش آزمون با ابزار محقق ساخته در سطح گروه آزمایشی (67 نفر) و گروه کنترل (58 نفر)، آموزش خلاقیت به مدت 12 هفته به گروه آزمایشی ارایه گردید. نتایج به دست آمده از آزمون گروه­های آزمایشی و کنترل، با روش اندازه­گیری­های مکرر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان دهنده­ی تفاوت معنادار گروه آزمایشی با گروه کنترل بود. پس از مشخص شدن تأثیر مثبت آموزش خلاقیت بر روی خلاقیت کودکان، پژوهش کیفی و طولی دوم، با هدف  دستیابی به الگویی بومی جهت ارایه به اولیای آموزشی در جهت آموزش خلاقیت، طی 4 تابستان متوالی انجام پذیرفت. در این پژوهش 40 نفر از کودکان پیش دبستانی و دبستانی دختر و پسر، شرکت داشتند. نتایج حاصل از این پژوهش کیفی، ضمن تأیید تأثیر مثبت آموزش خلاقیت، در سطح افراد مورد بررسی، در عمل به ارایه­ی الگویی اولیه جهت چگونگی اعمال روش‌های آموزش خلاقیت به دانش‏آموزان پیش دبستانی و دبستانی رسید. یافته­های اخیر، الگوی مناسبی جهت چگونگی به کارگیری روش‌های مختلف آموزش خلاقیت و محتوای لازم در این جهت را در اختیار معلمان و مربیان آموزشی، قرار خواهد داد.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
آمابلی، ترزا (1374).شکوفایی خلاقیت کودکان. ترجمه حسن قاسم زاده و پروین عظیمی‌. تهران: دنیای نو.
احدی، بتول (1385). دلبستگی. تهران: فرهیختگان علوی.
اسبورن، الکس، اس. (1368).پرورش استعداد همگانی ابداع و خلاقیت. ترجمه حسن قاسم زاده. تهران: نیلوفر.
بودو، آلن (1358).خلاقیت در آموزشگاه. ترجمه علی خان زاده. تهران: چهر.
تافلر، آلوین (1378). موج سوم. ترجمه شهیندخت خوارزمی‌. تهران: علم. چاپ سیزدهم.
تورنس، پل (1372).استعدادها و مهارت­های خلاقیت و راه­های آزمون و پرورش آن. ترجمه حسن قاسم زاده. تهران: دنیای نو.
جنکل،‌هانس ون (1376).دانشگاه 2050، سازمانی برای پرورش خلاقیت و نوآوری. ترجمه محمد حسین نژاد سلیم. رهیافت. شماره 16. تابستان و پاییز.
حسینی، افضل­السادات (1378). ماهیت خلاقیت و شیوه­های پرورش آن. مشهد: آستان قدس.
حسینی، افضل­السادات (1387). یادگیری خلاق، کلاس خلاق. تهران: مدرسه.
دی بونو، ادوارد (1376).تفکر جانبی. ترجمه عباس بشارتیان. تهران: نشر مترجم. چاپ دوم.
شل کراس، دوریس، جی. (1372).آموزش رفتار خلاق و استعدادهای درخشان در دانش‌آموزان. ترجمه مجتبی جوادیان.مشهد: آستان قدس رضوی. چاپ سوم.
شولتس،دوآن (1364).روان­شناسی کمال. ترجمه گیتی خوشدل. تهران: نشرنو. چاپ دوم.
شهرآرای، مهرناز(1375). آموزش و پرورش مطلوب در آستانه سده بیست و یکم. پژوهش­های تربیتی. ج4. شماره 3و4.
عابدی، جمال (1372). خلاقیت و شیوه­ای نو در اندازه­گیری آن. پژوهش­های روان شناختی. دوره2. شماره 2.
قاسم زاده، حسن (1375). برنامه­ریزی آموزشی جهت تفکر و یادگیری خلاق. فصلنامه پژوهش­های مهندسی. شماره 3و4: 34-8.
کرتی، پریان، ج. (1377).یادگیری فعال. ترجمه فروغ تن ساز. تهران: مدرسه. چاپ دوم.
کینگ، الکساندر و اشنایدر، برتراند (1373).نخستین انقلاب جهانی: جهان20 سال پس از محدودیت­های رشد. ترجمه شهیندخت خوارزمی‌. تهران: احیای کتاب.
مای لی، ریچارد (1368).ساخت، پدیدآیی و تحول شخصیت. ترجمه محمود منصور. تهران: دانشگاه تهران.
مزلو، آبراهام (1374).افق­های والاتر فطرت انسان. ترجمه احمد رضوانی. مشهد: آستان قدس.
منصور، محمود و دادستان، پریرخ (1369). روان­شناسی ژنتیک. ج 2. تهران: ژرف.
منصور، محمود (1378). روان­شناسی ژنتیک. تهران: سمت.
منطقی، مرتضی (1380). بررسی پدیده خلاقیت در کتاب­های درسی دبستان، بررسی تأثیر آموزش خلاقیت در دانش‌آموزان ابتدایی و ارایه الگویی برای آموزش خلاق آنان. رساله درسی دکتری. (منتشر نشده). دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران.
میرلوحی، سید حسین (1371). در جست­وجوی معیارهایی برای انتخاب محتوا. فصلنامه تعلیم و تربیت. سال هشتم. شماره2. تابستان.
ب. انگلیسی
Amabile, T. M. (1982). Social psychology of creativity: A consensual assessment technique. Journal of Personality and Social Psychology, 43 (5): 997-1013.
Angeloska, G. N.(1996). Children creativity in the per school institutions in Macedonian. Childhood Education: International Prospective.New-zealand.
Bomer, K. & Bomer, R.(2001). For a better world: Reading and writing for social action. http://www.heinemann.com.
Busse, T. & Mansfield, R. (1980). Theories of the creative process: A review and a perspective. Journal of Creative Behavior, 14 (2): 91-103.
Charsky, D. & Ressler, W. (2011).Games are made for fun: Lessons on the effects of concept maps in the classroom use of computer games. Computers & Education, 56 (3): 604-615.
Collins, P. & Debery,  P. (1999). A camp for creativity.Internet.
Edwards-Groves, C. J. (2011). The multimodal writing process: Changing practices in contemporary classrooms. Language and Education, 25 (1): 49-64.
Elsner, P. A.(2002). Toward learning from engagement.Community College journal, 72 (5):16-21.
Eow yee, L. & et al (2010 a).Computer games development experience and appreciative learning approach for creative process enhancement. Computers & Education, 55 (3): 1131-1144.
Eow yee, L. & et al (2010 b).Computer games development and appreciative learning approach in enhancing students' creative perception. Computers & Education, 54 (1): 146-161.
Feezel, J. D. (1993). Preparing Teachers Through Creativity games. Paper presented at the Joint meeting of the southern state communication association and the contrail states communication association (Lexington, KY, April 14-18, 1993).
Fidalgo, R. I. & Von-Schmidt, W.(1995). Alternative assessment: The use of games in the classroom. Paper presented at the Beijing-Xian international conference on foreign language teaching / testing (Beijing. China, October, 1995).
Finn, J. D. & Achilles, C. M.(2002).Making sense of continuing and renewed class-size findings and Interest.Paper presented at the annual meeting of the American association of school administrators (San Diego, CA, February 14-17, 2002). http:www. eduref.org.
Hale, J. & Roy, J. (1996). How art activities can be used to enhance the education of young children. Paper presented at the southern early childhood association conference (Little Rock, AR, March, 11-16, 1996).
Hazan, c. & Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized and attachment process. Journal of Personality and Social Psychology. 52: 511-524.
Huse'n, T. Postlethwaite, T. N. (1995). The International Encyclopedia Of Education.Vol.2, UK: Pergamon.
Kerka, S. (1999).Creativity in adulthood.Eric.ed.gov.
Marshall, J. (2010). Thinking outside and on the box: Creativity and  inquiry in art practice. Art Education, 63 (2): 16-23.
Megnin, J. K. (1995). Combining memory and creativity in teaching math.Teaching Perk, 25 (6): 48-49.
Mellou, E. (1996). Can creativity be nurtured in young children? Early child development and care. 119: 119-130.
Meuschke, D. M.; Gribbons, B. C. (2003).Academy Of The Canyons Report, Fall 2002.
Murray, T. R.(1990). The Encyclopedia Of Human Development And Education, Theory, Research And Studies. New York: Pergamon.
National education association.(2001). Innovators. NEA Today, 19 (7): 20-21.
O'Neil, H. F. & Drillings, M. (1994).Motivation: Theory and Research. New Jersey: Lawrence album associates.
Parnes, S. J. & Harding, H. F.(1962). A Source Book For Creative Thinking. New York: Charles scriber sons.
Renzulli, J. S. (1997). The total talent portfolio: Looking at the best in every student. Gifted Education International, 12: 58-63.
Reynolds, G. & Jones, E. (1997).Master Players: Learning From Children At Play. New York: Teacher collage Press.
Rogers, C. R. (1962). Toward a theory of creativity. In: Parnes, S. J. & Harding, H. F. (1962). A Source Book For Creative Thinking. New York: Charles scriber sons.
Rosengrant, D.(2003). Physics in the real world … teaching outside the textbook.A teacher’s perspective on the principles of technology.Techniques: Connecting Education and Careers, 78 (2): 58-59.
Ryan, J.; Scott, A.; Walsh, M. (2010).Pedagogy in the multimodal classroom: An analysis of the challenges and opportunities for teachers. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 16 (4): 477-489.
Sang, A. N. H. (2010).Plastic bags and environmental pollution.Art Education, 63 (6): 39-43.
Sefer, J. (1995). The effects of play oriented curriculum on creativity in elementary school children. Gifted Education International, 11: 4-7.
Shin, R. (2010).Taking digital creativity to the art classroom: Mystery box swap.Art Education, 63 (2): 38-42.
Sternberg, R. J. (Ed) (1999). Handbook Of Creativity. New York, NY, VSA: Cambridge university press.
Strenberg, R. J. (1988). The Nature of Creativity. New York: Cambridge university press.
Swope, S. (2000). The little liar.Teacher And Writers. 31 (5): 1-8.
Tagg, J. (2003). The Learning Paradigm College. http://www.ankerpub.com.
Yeung, A. S. (2003). Gender Differences in Learning To Learn: Self-Concepts, Motivation and Learning Inclinations of Hong Kong Grades 4 and 5 Students. http:www. eduref.org.
Young, L.P. (2009). Imagine creating Rubrics that develop creativity. English Journal, 99 (2): 74-79.