واکاوی تربیت اخلاقی در پرتو هرمنوتیک روایی پل ریکور..

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفة تعلیم و تربیت، گروه مبانی تعلیم و تربیت، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 استادیار فلسفه تعلیم و تربیت، گروه مبانی تعلیم و تربیت، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 دانشیار فلسفه تعلیم و تربیت، گروه مبانی تعلیم و تربیت، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

4 استادیار فلسفه تعلیم و تربیت، گروه مبانی تعلیم و تربیت، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

10.22099/jcr.2025.7995

چکیده

پژوهش‌هایی که در زمینة تربیت اخلاقی انجام شده به‌گونه‌ای بوده است که به‌دلیل روشن نبودن ‌زمینة فلسفی رویکردها و روش‌های آن، باعث شده که چالش‌ها و مناقشات زیادی به‌وجود آورد و تردیدها و ابهام‌ها هم‌چنان برقرار بماند. بنابراین هدف مقالة حاضر، آن است که با تأمل در آرای هرمنوتیکی اخلاقی پل ریکور و با مبنا قرار دادن آن به‌صورت یک مدل در قالب هویت اخلاقی و هویت روایی، به دلالت‌های آن در تربیت اخلاقی پرداخته شود. روش پژوهش در این تحقیق، کیفی و از نوع هرمنوتیکی است. به این معنی که برای به‌دست آوردن مقوله‌ها (اهداف، اصول و روش) از دور هرمنوتیکی جزء (برداشت مفسر) به کل (متن)، و کل به جزء تا پختگی مفهوم مورد نظر استفاده شده است. شایان ذکر است که این جریان حلقوی فهم، متعلق به گادامر است و با قوس هرمنوتیکی ریکور متفاوت. برای ریکور، فرآیند فهم، مسیری غیرحلقوی و از سطح به عمق و سرانجام‌پذیر است و دوری بی‌پایان نیست. یافته‌ها نشان می‌دهد که پرورش عزت‌نفس اخلاقی، یادگیری مفهوم خیر و غایات اخلاقی (حدوسط‌ها)، تقویت خودآیینی مقید (پرورش دلسوزی انتقادی) را می‌توان به‌عنوان اهداف تربیت اخلاقی رویکرد روایی پل ریکور برگزید. هم-چنین با قرار دادن اصل‌هایی هم‌چون آزادی در تخیل، همدلی، اقتدار، همکاری و کار گروهی، دانش‌آموزان را در جهت وصول به آن اهداف سوق داد. روش‌های تربیتی‌‌ای نظیر روش گفتگویی (دیالکتیک) و روش یادگیری از طریق نمایش هم، شیوه‌هایی برای آموزش اخلاقی مورد نظر هستند که به‌تحقق این رویکرد در هماهنگی با اصول یاد شده یاری می‌رسانند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات