اثربخشی آموزش مهارت‌های خودتعیین‌گری بر خودنظم‌دهی تحصیلی و سرسختی روان‌شناختی دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه شیراز، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی

2 دانشیار روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه شیراز، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های خودتعیین‌گری بر خودنظم‌دهی-تحصیلی (نظم‌دهی بیرونی، نظم‌دهی درون‌فکن، نظم‌دهی همانندسازی و نظم‌دهی درونی) و ابعاد سرسختی روان شناختی (چالش، تعهد و کنترل) دانش‌آموزان بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه-آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود که در آن آموزش مهارت‌های خودتعیین‌گری به عنوان متغیر مستقل و انواع خودنظم‌دهی تحصیلی و ابعاد سرسختی روان-شناختی به عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته شدند. آزمودنی‌ها شامل 120 دانش‌آموز پایۀ هشتم شهر شیراز در سال تحصیلی 97-1396 بودند که به صورت نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. به این معنا که ابتدا دو مدرسۀ دخترانه و دو مدرسۀ پسرانه به صورت تصادفی از مدارس دورۀ اول متوسطه شهر شیراز انتخاب شدند. سپس کلاس‌های پایۀ هشتم این مدارس به طور تصادفی به گروه‌های آزمایش و کنترل (دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل) اختصاص یافتند. قبل از شروع آموزش، پرسش‌نامۀ خودنظم‌دهی تحصیلی ریان و کانل، و پرسش‌نامۀ زمینه‌یابی دیدگاه‌های شخصی کوباسا، بر گروه‌های آزمایش و کنترل اجرا شد. سپس طی 10 جلسه به گروه‌های آزمایش، مهارت‌های خودتعیین‌گری مطابق با مدل فیلد و هافمن (1994) آموزش داده شد و در پایان پس‌آزمون از همه گروه‌ها به ‌عمل آمد. اطلاعات با استفاده از روش آماری تحلیل کواریانس چندمتغیری و تحلیل کواریانس تک‌متغیری مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد که آموزش مهارت‌های خودتعیین‌گری به نحو معنی‌داری منجر به کاهش نظم‌دهی بیرونی، نظم‌دهی درون‌فکن و نظم‌دهی همانندسازی و افزایش نظم‌دهی درونی می‌شود. همچنین، آموزش مهارت‌های خودتعیین‌گری، ابعاد سرسختی روان‌شناختی را در دانش‌آموزان به نحو معنی‌داری افزایش می‌دهد. نتایج این پژوهش حاکی از اهمیت مهارت‌های-خودتعیین‌گری در برنامۀ درسی به‌ منظور ارتقاء خودنظم‌دهی و سرسختی روان‌شناختی دانش‌آموزان است.

کلیدواژه‌ها


Alborzi, M. (2010). Evaluation of Psychometric Properties of Academic Self-regulation Questionnaire (SRQ-A) in Elementary School Students. Journal of Educational Psychology Studies, 6(10),
Andreadakis, E., Joussemet, M., & Mageau, G. A. (2019). How to support toddlers’ autonomy: Socialization practices reported by parents. Early Education and Development, 30(3), 297-314.
Baranauskienė, I., Serdiuk, L., & Chykhantsova, O. (2016). Psychological characteristics of school-leavers’hardiness at their professional self-determination. Social Welfare: Interdisciplinary Approach, 2(6), 64-73.
Buhrau, D., & Sujan, M. (2014). Temporal mindsets and self-regulation: The motivation and implementation of self-regulatory behaviors. Journal of Consumer Psychology, 25 (2), 231-244.
Chirkov, V. I., Ryan, R. M., & Willness, C. (2005). Cultural context and psychological needs in Canada and Brazil: Testing a self-determination approach to the internalization of cultural practices, identity, and well-being. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36(4), 423-443
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York and London: Plenum.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2012). Motivation, Personality, and Development within Embedded Social Contexts: An Overview of Self-Determination Theory. In R. M. Ryan (Ed.), Oxford Handbook of Human Motivation (pp. 85-107). Oxford, UK: Oxford University Press.
Deci, E. L., Olafsen, A. H., & Ryan, R. M. (2017). Self-determination theory in work organizations: the state of a science. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 4(1), 19-43.
Dincer, A., Yesilyurt, S., & Takkac, M. (2012). The effects of autonomy-supportive climates on EFL learner's engagement, achievement and competence in English speaking classrooms. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 3890-3894.
Ejei, J., Khezri, azar H., Babaei sangelaji, M., & Amani, J. (2009). A Structural Model of the Relationships between the Perceived Teacher Autonomy Support, Basic Psychological Needs, Intrinsic Motivation, and Effort. Journal of Research in Psychological Health, 2 (4), 47-56.
Field, S. L., & Hoffman, A. S. (2012). Fostering self-determination through building productive relationships in the classroom. Intervention in School and Clinic, 48(1), 6-14.
Field, S., & Hoffman, A. (1994). Development of a model for self-determination. Career Development for Exceptional Individuals, 17(2), 159-169.
Field, S., & Hoffman, A. (2007). Self-determination in secondary transition assessment. Assessment for Effective Intervention, 32(3), 181-190.
Garrin, J. M. (2014). Self-efficacy, self-determination, and self-regulation: The role of the fitness professional in social change agency. Journal of Social Change, 6(1), 41-54.
González, M. G., Swanson, D. P., Lynch, M., & Williams, G. C. (2016). Testing satisfaction of basic psychological needs as a mediator of the relationship between socioeconomic status and physical and mental health. Journal of Health Psychology, 21(6), 972-982.
Grolnick, W. S., Ryan, R. M., & Deci, E. L. (1991). Inner resources for school achievement: Motivational mediators of children's perceptions of their parents. Journal of Educational Psychology, 83(4), 508-517.
Holahan, C. J., & Moos, R. H. (1994). Life stressors and mental health. Advances in Conceptualizing Stress Resistance. In W. R Avision & I. H Gatlib (Eds.). Stress and mental health. Contemporary Issues and Prospects for the Future (pp. 213-238). Springer, Boston, MA.
Hydarinia, Z. (2015). Investigating the mediating role of psychological hardiness in the relationship between family emotional climate and student's adjustment with university. Master Thesis, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shiraz University.
Khaliq, A. A., Mwachofi, A. K., & Broyles, R. W. (2010). Physician autonomy vs. Self-Regulation: you can't have one without the other. Ethics & Medicine, 26(2), 111-120
Kobasa, S. C. (1979). Stressful life events, personality, and health: an enquiry into hardiness. Journal of Personality & Social psychology, 37(1), 1-11.
Kobasa, S. O. (1990). Lessons from history: How to find the person in health psychology. In H. S. Friedman (Ed), Personality and disease, (pp. 14-37). New York: Wiley.
Leake, D., & Boone, R. (2007). Multicultural perspectives on self-determination from youth, parent, and teacher focus groups. Career Development for Exceptional Individuals, 30(2), 104-115.
Maddi, S. R. (2013). Hardiness: Turning stressful circumstance into resilient growth. Springer Briefs in Psychology.
Martin, A. J. (2003). The Student Motivation Scale: Further testing of an instrument that measures school students' motivation. Australian Journal of Education, 47(1), 88-106.
Masten, A. S. (2009). Ordinary Magic: Lessons from Research on Resilience in Human Development. Education Canada, 49(3), 28-32.
Mirzaee, S., Kiamanesh, A., Hejazi, E., Banijamali, S. (2016). The Effect of Perceived Competence on Academic Resiliency with Mediation of Autonomous Motivation. Journal of Psychological Models and Methods, 7(25), 67-82.
Moilanen, K. L., Rasmussen, K. E., & Padilla‐Walker, L. M. (2015). Bidirectional associations between self‐regulation and parenting styles in early adolescence. Journal of Research on Adolescence, 25(2), 246-262.
Oga-Baldwin, W. Q., Nakata, Y., Parker, P., & Ryan, R. M. (2017). Motivating young language learners: A longitudinal model of self-determined motivation in elementary school foreign language classes. Contemporary Educational Psychology, 49, 140-150. ‏
Reeve, J. (2014). Understanding Motivation and Emotion. John Wiley & Sons.
Rigby, C. S., & Ryan, R. M. (2018). Self-determination theory in human resource development: New directions and practical considerations. Advances in Developing Human Resources, 20(2), 133-147.
Ryan, R.  M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. Guilford Publications.
Ryan, R. (2009). Self-determination theory and well-being. Social Psychology, 84(822), e848.
Ryan, R. M., & Connell, J. P. (1989). Perceived locus of causality and internalization: Examining reasons for acting in two domains. Journal of Personality and Social Psychology, 57(5), 749.
Ryan, R. M., Ryan, W. S., Di Domenico, S. I., & Deci, E. L. (2019). The nature and the conditions of human autonomy and flourishing. The nature and the conditions of human autonomy and flourishing: Self- determination theory and basic psychological needs. The Oxford handbook of human motivation (2 Ed.)
Sergis, S., Sampson, D. G., & Pelliccione, L. (2018). Investigating the impact of Flipped Classroom on students' learning experiences: A self-determination theory approach. Computers in Human Behavior, 78, 368-378.
Sheikholeslami, R. (2011). Mediating Effect of Life Satisfaction in the Relationship between Self-Determination and Mental Health. Journal of Psychology, 15(1), 76-89.
Wehmeyer, M. L., Palmer, S. B., Shogren, K., Williams-Diehm, K., & Soukup, J. H. (2013). Establishing a causal relationship between intervention to promote self-determination and enhanced student self-determination. The Journal of Special Education, 46(4), 195-210.
Wehmeyer, M., & Schwartz, M. (2016). Self-Determination and Positive Adult Outcomes: A Follow-up Study of Youth with Mental Retardation or Learning Disabilities. Except Children, 63(2), 245-5.
Zimmerman, B. J. (1995). Self-regulation involves more than metacognition. Educational Psychology, 30(4), 217-221.