تحلیل محتوای کتاب فیزیک (2) رشتۀ‏ ریاضی فیزیک از دیدگاه الگوی خلاقیت پلسک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی دانشگاه یزد و دبیر فیزیک ناحیه 2 یزد

2 دانشیار روان‌شناسی تربیتی دانشگاه یزد

3 استادیار فلسفه آموزش و پرورش دانشگاه یزد

چکیده

کتاب درسی به ‌عنوان اولین رسانه برای انتقال مفاهیم، نقش مهمی در یادگیری دانش‏آموزان دارد. از این رو، در تهیۀ کتاب درسی اثربخش باید فعالیت‌های آموزشی و تجارب یادگیری یکدیگر را تقویت کنند، و با توانایی‌هایی دانش‌آموزان منطبق باشد تا الگوی رفتاری مورد نظر در یادگیرنده به وجود آید. پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب فیزیک (2) پایۀ یازدهم رشتۀ ریاضی فیزیک بر اساس الگوی آموزش خلاقیت پلسک انجام شده است. جامعۀ‌ آماری ‌این ‌پژوهش،‌ ‌کتاب ‌جدید ‌التألیف فیزیک (2) در ‌سال ‌تحصیلی 1397-1396‌ است. حجم ‌نمونه ‌برابر ‌با ‌حجم ‌جامعه ‌انتخاب شده است. برای تحلیل محتوای کتاب فیزیک (2) از یک طرح کدگذاری استفاده شد، که در پنج مرحله به اجرا درآمد. در مرحلۀ اول، واحد زمینه و ثبت مشخّص شد. در مرحلۀ دوم، با توجّه به مقوله‌های ویلیام رومی واحدهای فعال و غیرفعال از هم تفکیک می‌شود. مرحلۀ سوم، ضریب درگیری هر کدام از قسمت‌ها مشخص و واحدهای غیرفعال کنار گذاشته شد. مرحلۀ چهارم، واحدهای فعال به دو دستۀ کاربرد و خلاق تقسیم‌ و کاربردها کنار گذاشته شد. و در نهایت در مرحلۀ پنجم، برای واحدهای خلاق بر مبنای شاخص‏های چرخۀ هدایت‏شدۀ پلسک کدگذاری صورت گرفت. نتایج به ‌دست ‌آمده از نظر الگوی هدایت شدۀ پلسک نشان می‏دهد در متن، تمرین‏ها و تصاویر کل کتاب به ترتیب 50، 50 و 78درصد به «اصل‌توجّه»‌، 33، 48 و 19درصد به «اصل‌گریز» و 17، 2 و 3درصد به «اصل‌تحرّک» توجّه شده است. بنابراین، چرخۀ هدایت‏شدۀ پلسک در محتوای ‌‌کتاب فیزیک (2) به‌صورت متعادلی برقرار نیست، و با ‌اصول سه‌گانۀ ‌پلسک (توجّه، گریز و تحرک) انطباق ندارد. و ممکن است ‌در ‌ایجاد ‌و ‌پرورش ‌خلاقیت‌ در‌ یادگیرندگان با چالش‌هایی روبرو است.

کلیدواژه‌ها


Abashipour, A. Askari Raviz, M & Kamalianfar, A. )2018). Content analysis of the tenth book of mathematics physics by William Romay and Bloom's field of cognition. Nineteenth Conference on Physics Education and Ninth Conference on Physics and Laboratory. Shiraz. Shiraz University. [Persian].
Assareh, A., Ahmadi, G., & Shahmir, S. (2013). Content analysis of science books help cycle the creative process and the principles of Plsek. Quarterly Journal of Innovation and Creativity in the Human Sciences. 3(1), 127-154. [Persian].
Buishaw, A., & Ayalew, A. (2014). An evaluation of grades 9 and 10 mathematics textbooks Vis-À-Vis fostering problem solving skills. Ethiopian Journal of Education and Sciences10(1), 39-51.
Delavar, A. (2007). Theoretical and Scientific Foundations of Humanities and Social Sciences Research. Tehran: Roshd Publishing. [Persian].
Doron, E. (2017). Fostering creativity in school aged children through perspective taking and visual media based short term intervention program. Thinking Skills and Creativity, 2(3), 150-160.
Fardanesh, H. (2008). Theoretical Foundations of Educational Technology. Tehran: Samat Publications. [Persian].
Fathi Vajargah, K. (1993). Evaluation of content presentation of experimental science textbooks for elementary school based on William Romay method. M.A Dissertation. Shahid Rajaee Teacher Training University. [Persian].
Ghahramany, A.A. (2011). Evaluation of content of primary school mathematic books based on Plsek creativity training model. M.A Dissertation. Shahid Rajaee Teacher Training University. [Persian].
Ghasemi, F. & Jahani, J. (2008). Assessing the Objectives and Content of Elementary School Experimental Science Books from the Perspective of Plsek Creativity Learning Model. Quarterly Journal of Curriculum Studies. 10(3). 39-64. [Persian].
Hasanmorady, N. (2011). Content Analysis of Textbook. Tehran: Ayge Publication. [Persian].
Hosseini, M. (2013). Analysis of the sixth grade elementary experimental science textbook from the perspective of Plsek's Creativity Education Model. M.A Dissertation. Shahid Rajaee Teacher Training University. [Persian].
Kāveh, M., & Hedāyati, F. (2017). Content analysis of the new education system 2nd Grade high school Biology textbook based on the Plsek’s creativity education pattern. Educational Innovations, 16(1), 91-110. [Persian].
Khine, M., & Liu, Y. (2017). Descriptive Analysis of the Graphic Representations of Science Textbooks. European Journal of STEM Education, 2(3), 1-15.
Li, Y. (2011). Fostering creativity through education- A Conceptual Framework of Creative Pedagogy. Creative Education, 2(3), 149-155.
Maleki, H., Afshar Kohan, Z., Nowruzi, B. (2012). Assessing the contents of sciences textbooks in Guidance schools from Plsek's creativity training model perspective. Quarterly Journal of Innovation and Creativity in the Human Sciences, 1(4), 123-151. [Persian].
Maroofi, Y. & Yousefzadeh, M. (2009). Content Analysis in the Humanities. Tehran. Sepehr Danesh. [Persian].
Niknafs, S., Aliabadi, K. (2013). Content Analysis and Its Role in Educational Process and in Designing Textbooks. Global Media Journal-Persian Edition, 8(2), 124-150. [Persian].
Pakravan, F., Mazidy, Z. & Golchin, L. (2017). Content analysis of the tenth year physics textbook of experimental field based on Guilford's creative factors 18th Physics Education Conference and 8th Physics and Laboratory Conference. Tabriz. University of Tabriz.
Palmquist, S. (1997). An Introduction to Content Analysis. Colorado State University.
Plsek, P. E. (1997). Creativity, Innovation, and Quality. ASQC Quality Press.
Rasouli, M. & Amir Ashtiani, Z. (2011). Content Analysis with Textbook Approach. Tehran: Jame Shenasan Publication. [Persian].
Shao, X. (2018). The Analysis of the Limitations Which Hinder Inquiry-based Learning and Students’ Creativity Development in Chinese Science Education. Unpublished Master’s Thesis, University of Windsor. Canada.
Sunday, A. (2014). Mathematics Textbook Analysis: A Study On Recommended Mathematics Textbooks in School Use in Southwestern State of Nigeria. European Scientific Journal, 14 (special issue), 140- 151.
Ziyaeemehr, A. (2017). Analysis of Thinking and Research Textbook for Six Graders Based on Plsek’s Directed Creativity Model. Educational Psychology, 13(44), 1-28. doi: 10.22054/jep.2017.7977. [Persian].