شناسایی و اولویت بندی نیازهای آموزشی سوادآموزان تحت پوشش نهضت سوادآموزی استان فارس - رویکرد ترکیبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی

2 دانشجوی دکتری تخصصی برنامه ریزی توسعه آموزش عالی، دانشگاه سنندج، کردستان

3 عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در این پژوهش تلاش شد به شناسایی و اولویت‌بندی نیازهای آموزشی سوادآموزان تحت پوشش نهضت سوادآموزی استان فارس با یک رویکرد ترکیبی پرداخته شود. از این رو، از روش پژوهش آمیختة اکتشافی متوالی (کیفی-کمی) از نوع ابزارسازی استفاده شد. در این راستا از صاحب‌نظران و متخصصان موضوعی آموزش بزرگســالان، گروه‌های مرجع محلی، مدیران و کارشناسان سازمان نهضت سوادآموزی مناطق و شهرستان‌ها، مدیران و کارشناسان اداره کل آموزش پرورش استان، آموزش دهندگان و سوادآموزان با استفاده از «رویکرد هدفمند» و با «روش گلوله برفی و سرشماری» و استفاده از «معیار اشباع نظری» با 72 نفر به عنوان نمونه مصاحبه صورت گرفت. برای شناســایی نیازها و علائق آموزشــی ســوادآموزان از ابزارهای مختلف؛ پرسشنامة باز پاسخ، مصاحبة نیمه ساختارمند و بارش مغزی (فاز کیفی تحقیق) و پرسشنامةمحقق ساخته (فاز کمی تحقیق) استفاده شد. پرسشنامه بر اساس یافته‌های حاصل از مصاحبه تدوین و روایی و پایایی آن بررسی تایید شد. برای تجزیه و تحلیل یافته­های پژوهش نیز از فن تحلیل مضمون برای بخش کیفی و از آمار استنباطی (آزمون کولموگراف-اسمیرنف، t تک گروهی، فریدمن و تحلیل واریانس یکراهه) برای بخش کمی استفاده گردید. نتایج فن تحلیل مضمون استخراج سه مقوله اصلی (مهارت، دانش و نگرش) و نه مقوله فرعی بود که در بعد مهارتی سه مقوله فرعی به ترتیب اولویت؛ مهارت‌های اساسی زندگی، مهارت‌های عملی و مهارت‌های یادگیری به عنوان نیاز آموزشی سوادآموزان شناخته شد. در بعد دانشی چهار مقوله فرعی به ترتیب اولویت؛ مقوله اجتماعی- فرهنگی، علمی، معنوی (دین و اخلاق) و بهداشتی- درمانی و همچنین در بعد نگرشی دو مقوله فرعی به ترتیب نگرش فردی و اجتماعی به عنوان نیازهای اساسی شناسایی شدند. نتایج بخش کمی نیز نشان داد که  اولویت نیازهای شناسایی شده در سه بعد اصلی به ترتیب «بعد مهارتی- دانشی و نگرشی» است.

کلیدواژه‌ها


ایزدی، صمد و محمدزاده، رجبعلی. (1387). بررسی رابطه سبک­های یادگیری، وِیژگی­های شخصیتی و عملکرد تحصیلی در دانش آموزان، مجله دانش و رفتار، شماره27.
شریعتمداری، علی. (1369). روان­شناسی تربیتی، تهران: انتشارات امیر کبیر.
زارع، حسین. (1389). روان­شناسی یادگیری، تهران: انتشارات پیام نور.
زارع، حسین و عبداله زاده، حسن. (1391). مقیاس­های اندازه­گیری در روان­شناسی شناختی. انتشارات آییِژ.
فرج­الهی، مهران، زارع، حسین، هرمزی، محمود، سرمدی، محمدرضا و ظریف صنایعی، ناهید. (1391). یادگیری از دور در عصر اطلاعات و ارتباطات. تهران: انتشارات پیام نور.
سرمدی، محمدرضا و زارع، حسین. (1385). تأثیر سبک­های یادگیری مستقل از زمینه و وابسته به زمینه بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور. نشریه پیک نور.
سیلور، هاروی اف، استرانگ، ریچارد و پرینی، ماتهوج. (1980). روش تدریس با استفاده از یکپارچه کردن سبک­های یادگیری و هوش­های چندگانه. ترجمه­ی بهمن سعیدی­پور، کرمانشاه: انتشارات طاق بستان.
اجری دستجه، زهرا. (1394). نیازسنجی آموزشی کتابداران کتابخانه های عمومی شهر شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگا آزاد اسلامی واحد مرودشت.
ایمان، محمد تقی. (1393). فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم.
باقرزاده، علی. (1393). بیست میلیون بیسواد مطلق و کم سواد در ایران؛ سه گروه بیشترین بازماندگان از تحصیل، خبرگزاری تسنیم، ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۳، شناسه خبر: 367595.
باقرزاده، علی.(1393). ده میلیون ایرانی بیسوادند، روزنامه همشهری، شنبه 18 مردادماه، کد مطلب: 268131. http://www.hamshahrionline.ir/details/268131/Society/highereducation
ترک زاده، جعفر. مرزوقی، رحمت الله. محمدی، مهدی. سلیمی، قاسم و کشاورزی، فهیمه. (1395). تدوین چارچوب ارزشیابی اثربخشی برنامه­های درسی آموزش عالی بر اساس رویکرد راهبردی، مجله پژوهش های برنامه درسی، دوره ششم، شماره دوم، 41-64.
تورانی، حیدر. (1395). بررسی نیازها و علائق آموزشی سوادآموزان و بی سوادان گروه سنی 10 تا 49 سال، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 57، صص 119-142.
حکیمی، عبدالعظیم.(1394). ارزیابی محتوای کتاب‌های درسی زبان و ادبیات فارسی و معارف اسلامی سازمان نهضت سواد آموزی، طرح پژوهشی، چاپ نشده، سازمان نهضت سواد آموزی.
حکیم زاده، رضوان. (1392). بررسی علل عدم استقبال بی‌سوادان از برنامه های سواد آموزی در کشور، گزارش پژوهشی، سازمان نهضت سوادآموزی نیشابور، صص 1-50، منتشر نشده. http://www.lmoiran.ir/fa/mainform.aspx?PageID=26
دهقانی، مرضیه. انصاری، عبدالله و قیصر، اردشیر .(1394). ارزشیابی از اجرای برنامه 5 ساله سوادآموزی در سال‌های 90 تا 93، گزارش پژوهشی، سازمان نهضت سوادآموزی، صص 1-30
رمضانی، یوسف .(1389). بررسی رابطه بین فرآیند مدیریت دانش و شاخص های فرهنگ سازمانی از دیدگاه رابینز، مجله علمی و پژوهشی چشم انداز مدیریت، 1 (3)، 25-46.
زندی، بهمن. موسوی نژاد، روح اله. احمدی قراچه، علی محمد و جمالزاده، محمد. (1392). بررسی نیازهای آموزشی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شیراز در راستای ارائه الگوی مناسب آموزشی و بهسازی منابع انسانی، فصلنامه علمی دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، دوره اول، شماره2، صص76-70.
سازمان نهضت سوادآموزی.(1393). اساس‌نامه آموزشی، سنجش و ارزشیابی دوره‌های سازمان نهضت سوادآموزی، تهران، نشر.
صباغیان، زهرا .(1387). روش‌های سوادآموزی بزرگ‌سالان؛ تعلیم مهارت‌های خواندن و نوشتن. مرکز نشر دانشگاهی. تهران.
فضل‌اللهی، سیف اله و ملکی توانا، منصوره.(1390). رویکردی جامع به روش‌ها و تکنیک‌های مهم نیازسنجی آموزشی، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، سال17، شماره 68.
متین، نعمت الله .(1395). ارزشیابی مصوبه 833 شورای عالی در موردساختار آموزشی مرحله اول نظام آموزش بزرگسالان (نهضت سواد آموزی)، طرح پژوهشی، سازمان نهضت سوادآموزی.
معتمدی، عبداالله. (1389). شناسایی نیازهای آموزشی زنان نـو سـواد نهضـت سـوادآموزی در ابعـاد فرهنگـی و اجتمـاعی، پـژوهش در نظام‌های آموزشی، دوره 4، شماره9، صص 116-97.
Aksakal, B. Kazu.I. Y. (2015). Comparison of Adult Education Policies in Turkey and European Union, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 177, 235 – 239.
Barakat, B. (2016). Improving Adult Literacy without Improving the Literacy of Adults? A Cross-National Cohort Analysis, World Development, 87, 242–257.
Creswell, J. W. (2014). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. SAGE, 2014 - Social Science - 273 pages.
Dimitrescu, M. Sârbu, L. V. Lacroix, Y. (2015). European Trends for Adults Education in Lifelong Learning Strategy: Modern Methods and Romanian Skills in Training Management, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 180, 1161 – 1169.
Hubackova, S. Semradova, I. (2014). Research Study on Motivation in Adult Education, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 159, 396 – 400.
LA sway, Rest, B.P. (1992). Barriers to participation of New Literate Adults in the Post-Literacy Programmed in Tanzania, Toronto: University of Toronto.
Leach, A. (1993). Reading Interests of Newly Literate Black Adults within the Durban Metropolitan Region, South African Journal of Library and Information Science, 60(1), 47-52.
Nadas, M. Beddenbouh, R. Morse, M. Mcmahon, G. Curry, C. (2015). A Needs and Resource Assessment of Continuing Medical Education in Haiti, Annals of Global Health, 81(2), 248-254.
Neumark, D. Johnson, H. Li, Q. Schiff, E. (2011). An assessment of labor force projections through 2018: will workers have the education needed for the available jobs? Report prepared for the AARP foundation by the Public Policy Institute of California.
Quinn, B. (2016). It's Not Easy’: School Nurse Pain Assessment Practices for Students with Special Needs, Pain Management Nursing, 17(2), 119-131.
Rikku, R. Chakrabarty, N. (2013). Training Needs Analysis: A Case Study of Loco Pilots, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 104, 1105-1111
Terziev, V. (2014). Analysis of Educational Needs Assessment Methodology of Children with Special Educational Needs in Bulgaria, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 146, 47-54.
UNESCO. (1997). what is adult education? Fifth International Conference on Adult Education. Hamburg, July 14-18, 1997. Adult Learning: A Key for the Twenty-First Century, 1-3.