واکاوی وضعیت دانشگاه فرهنگیان بر حسب تجارب زیسته دانشجو-معلمان؛ یک مطالعه آمیخته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه کردستان

2 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی توسعه آموزش عالی؛ دانشگاه کردستان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی آموزشی، دانشگاه کردستان

چکیده

دانشگاه و نظام آموزش عالی نقش حیاتی را در تربیت نیروی انسانی و تامین سرمایه انسانی ایفا می‌کند. دانشگاه فرهنگیان نیز به‌عنوان سازمانی نو پا و هدفمند در راستای تحقق برنامه راهبردی خود در افق چشم‌انداز 1404 خود به جذب و تربیت دانشجو معلمان اهتمام ورزید. هدف پژوهش حاضر، واکاوی وضعیت دانشگاه فرهنگیان برحسب تجارب زیسته دانشجو- معلمان است و در قالب یک طرح آمیخته انجام گرفته است. روش پژوهش آمیخته از نوع اکتشافی بود. در بخش کیفی از روش پدیدارشناسی و در بخش کمّی از روش توصیفی- پیمایشی استفاده شد. دامنه پژوهش شامل کلیه دانشجو-معلمان پردیس های دخترانه و پسرانه سنندج هستند که بر اساس آمار منتشر شده توسط دانشگاه، 1425 نفر هستند. در بخش کیفی با استفاده از روش نمونه­گیری هدفمند از نوع موارد مطلوب، 20 نفراز دانشجو- معلمان (از دو پردیس فرهنگیان سنندج) طبق شیوه نمونه­گیری هدفمند (نمونه گیری نظری) تا آنجا که اشباع نظری صورت گرفت، انتخاب شدند و ابزارگردآوری یافته­ها هم مصاحبه بود. همچنین جامعة آماری در بخش کمّی نیز، تمامی دانشجو-معلمان مقطع کارشناسی دانشگاه فرهنگیان شهر سنندج بودند که در سال تحصیلی 96-95، مشغول به تحصیل بوده، که براساس فرمول کوکران تعداد 458 دانشجو (160 دانشجوی دختر و 298 دانشجوی پسر) به عنوان حجم نمونه و روش نمونه‌گیری طبقه‌ای نسبی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کمی پرسش‌نامة محقق ساخته (متشکل از 7  قسمت) است که بر اساس یافته‌های بخش کیفی و ادبیات موضوع طراحی شد. جهت تحلیل داده­ها نیز از آزمون­های فریدمن و t دو گروه مستقل بهره گرفته شد. براساس نتایج حاصل شده در بخش کیفی، وضعیت آسیب­پذیری دانشگاه فرهنگیان از دیدگاه دانشجو-معلمان، در هفت طبقة توصیفی گنجانده شده که عبارتند از: 1- وضعیت آموزشی 2- کارکرد پژوهشی 3- پتانسیل­های نیروی انسانی 4- حوزة فضا و تجهیزات 5- حوزة مالی و اداری 6- برنامة درسی و سرفصل­ها 7- سازوکارهای ورودی، فرایندی و خروجی.نتایج بخش کمّی پژوهش نیز نشان داد که از دیدگاه دانشجو-معلمان ترتیب اولویتی آسیب­زای دانشگاه فرهنگیان به ترتیب عبارت بودند از: 1- برنامه درسی و سرفصل‌ها 2- کارکرد پژوهشی 3- سازوکارهای ورودی، فرایندی و خروجی 4- فضا و تجهیزات 5-وضعیت آموزشی 6- حوزة اداری و مالی و 7- ظرفیت­های نیروی انسانی. همچنین براساس رشته تحصیلی اولویت­­بندی ابعاد آسیب­پذیر دانشگاه فرهنگیان در بعد اول یکی بوده که به  ترتیب عبارتند از برنامه درسی و سرفصل­ها، بعد کارکرد پژوهشی و بعد سازوکارهای ورودی، فرایندی و خروجی. بین وضعیت ابعاد آسیب­زای دانشگاه فرهنگیان از نگاه دانشجو-معلمان پسر و دختر نیز تفاوتی وجود ندارد. لذا مسئولان و متولیان این دانشگاه نوپا با برنامه­ریزی دقیق و تخصیص منابع و اعتبارات مالی لازم در جهت اعتلا و ارتقای رسالت‌ها و اهداف این نهاد مهم آموزشی، تربیتی تلاش نمایند تا شاهد تحقق اهداف راهبردی دانشگاه فرهنگیان باشیم.

کلیدواژه‌ها


امین بیدختی، علی‌اکبر؛ رستگار، عباسعلی؛ نامنی، احمد. (1393). آینده‌پژوهی تغییرات رویکردی آموزش عالی در توسعه سرمایه انسانی کشور؛ سناریویی محتمل برای افق 1410، فصلنامهپژوهش وبرنامه‌ریزیدر آموزش عالی، دوره  21، شماره 3، 55-31.
امینی تهرانی، الهام؛ مختاری ستایی، فاطمه. (1392). ضرورت توجه به دانش پداگوژیکی شیمی در برنامه درسی دانشجو معلمان شیمی. هشتمین سمینار آموزش شیمی ایران، دانشکده شیمی، دانشگاه سمنان.
برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. مصوب شورای عالی آموزش و پرورش. وزارت آموزش و پرورش، 1391.
برنامه راهبردی دانشگاه فرهنگیان در افق چشم‌انداز 1404، 1404-1395، دانشگاه فرهنگیان، 1395.
بهرامی، سوسن؛ رجایی پور، سعید؛ بختیار نصرآبادی،حسنعلی؛ یارمحمدیان، محمدحسین. (1390). تحلیل روابط چندگانه سرمایه فکری و نوآوری سازمانی در آموزش عالی. فصلنامهپژوهشوبرنامه­ریزیدرآموزشعالی، شماره 61، 50-27.
چنگیزی آشتیانی، سعید، شمسی محسن. (1390). مقایسه مشکلات آموزشی از دیدگاه دانشجویان استعداد درخشان با دانشجویان عادی در دانشگاه علوم پزشکی اراک. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، سال سوم، شماره 2، 18-9.
حسینی لرگانی، سیده مریم؛ فتحی واجارگاه، کورش؛ عارفی، محبوبه؛ زرافشانی، کیومرث. (1393). مفهوم‌سازی یادگیری زائد و راهکارهای کاهش آن در نظام آمورش عالی ایران از دیدگاه صاحب‌نظران آموزش عالی. فصلنامه مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، فصلنامه مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی، دوره پنجم، شماره 9، 33-9.
حقانی، فریبا؛ چاوشی، الهام؛ والیانی، علی؛ یار محمدیان، محمدحسین. (1389). سبک­های تدریس اساتید مقطع علوم پایه دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مجلهایرانیآموزشدرعلومپزشکی (ویژهنامهتوسعهآموزش)، سال دهم، شماره 5، 949-943.
دانش فرد، کرم الله. (1386). رابطه الگوی بوروکراسی و میزان سلامت سازمانی دانشگاه­­ها، فصلنامه اندیشه­های تازه در علوم تربیتی، سال دوم، شماره 4، 54-41.
دانش فرد، کرم الله؛ رشیدی، ذوالفقار. (1390). بررسی کیفیت مراکز آموزش ضمن خدمت دانشگاه آزاد اسلامی (مطالعه موردی: واحدهای منطقه ده دانشگاه آزاد اسلامی). پژوهشگر (فصلنامه مدیریت)، سال هشتم، شماره 22، 50-36.
رحیمی­مند، مریم؛ عباس­پور، عباس. (1394). بررسی جنبه‌های روان‌شناختی (انگیزه پیشرفت، خلاقیت) اثربخشی روش‌های نوین تدریس در آموزش عالی ایران، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، سال دوم، شماره 7، 31-9.
رضایی، اکبر؛ قدم­پور، عزت الله؛ شریفی، حسن پاشا. (1387). الگویی برای ایجاد علاقه و انگیزه به مطالعه و پژوهش: بررسی اثربخشی آن در دانش‌آموزان دوره راهنمایی. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، سال بیست و پنجم، شماره 7، 184-151.
زرافشانی، کیومرث؛ شرفی، لیدا؛ بیناییان، اکرم؛ ملک حسینی، افسانه؛ نوروزی، مرضیه؛ حیدری، حسین. (1395). بررسی علل انصراف دانشجویان از تحصیل؛ مورد دانشگاه رازی کرمانشاه. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، دوره بیست و دوم، شماره 1، 43-19.
ساکتی، پرویز، سعیدی، احمد. (1385). توسعه مدل بودجه­بندی پایه عملکرد برای دانشگاه ها، اولین کنفرانس بودجه­بندی عملکرد بین المللی (PBBC)، تهران، ایران.
ساکی، رضا. (1391). پژوهش معلم محور؛ پارادایمی نو در پژوهش‌های آموزشی، فصلنامهراهبردهایآموزش، دوره پنجم، شماره ۳، 197-191.
سلیمی، قاسم؛ حیدری، الهام؛ کشاورزی، فهیمه. (1394). شایستگی‌های اعضای هیئت علمی جهت تحقق رسالت دانشگاهی؛ تأملی بر ادراکات و انتظارات دانشجویان دکتری، دو فصلنامة نوآوری و ارزش‌آفرینی، سال سوم، شماره 7، 104-85.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، آذرماه 1390.
شریعتمداری، علی. (1381). چگونگی ارتقاء سطح علمی کشور، تهران: انتشارات فراشناختی اندیشه.
فتحی‌واجارگاه، کورش‌. (1389). برنامه درسی دور ریختنی. دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، سال اول، دوره 4، 7-6.
فدایی عراقی، غلامرضا. (1375). اهمیت پژوهش در دانشگاه و ارتباط آن با بخش مرجع کتابخانه. نشریه مسجد، 5(28): 96-85.
فراستخواه، مقصود. (1385). اخلاق علمی رمز ارتقای آموزش عالی، جایگاه و سازوکارهای «اخلاقیات حرفه­ای علمی» در تضمین کیفیت آموزش عالی ایران، فصلنامةاخلاقدرعلوموفناوری، دورة یک، شماره‌ی 1، 27-13.
کافمن، راجر؛ هرمن، جری.  (1374). برنامه­ریزی استراتژیکدرنظامآموزشی، ترجمه فریده مشایخ و عباس زرگان، تهران: انتشارات مدرسه.
لاریجانی، حجت الله؛ سالارپور، هدی. (1389). بررسی میزان استفاده از فناوری اطلاعات در کتابخانه­های دانشگاهی شهر زنجان، دانش­شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات)، دوره سوم، شماره 10، 69-59.
محمدزاده، زینب؛ صالحی، کیوان. (1394). آسیب‌شناسی نشاط و پویایی علمی در مراکز علمی و دانشگاهی، مطالعه‌ای با رویکرد پدیدارشناسی، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال سوم، شماره 11، 25-1.
محمدی قاضی محله، مجید. (1386). استانداردهای فضاها و سطوح موردنیاز آموزش متوسطه (جزوه). دفتر تحقیقات و پژوهش سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور. تهران: انتشارات مولف.
ملایی­نژاد، اعظم؛ ذکاوتی، علی. (1387). بررسی تطبیقی نظام برنامه درسی تربیت ‌معلم در کشورهای انگلستان، ژاپن، فرانسه، مالزی و ایران، فصلنامه نوآوری‌هایآموزشی، سال هفتم، شماره 26، 62-35.
ملکی، حسن. (1384). صلاحیت های حرفه معلمی، تهران: انتشارات مدرسه.
مهرمحمدی، محمود. (1392). برنامه درسی تربیت‌معلم و الگوی اجرائی مشارکتی آن؛ راهبرد تحولی برای تربیت‌معلم در ایران، دو فصلنامهنظریهوعملدربرنامهدرسی، سال اول، شماره 1، 26-5.
نامی، کلثوم؛ بازرگان، عباس؛ نادری، ابوالقاسم. (1393). رابطه استفاده اعضای هیأت علمی از فناروی اطلاعات و کیفیت تدریس آنان. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی. 71: 18-1.
نصراصفهانی، احمدرضا. (1381). برنامه ریزی درسی مدرسه محور: مبانی، چالش­ها و چشم اندازها، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، 14(2): 226-207.
 Ates S, Cataluglo E. (2007). Teacher preparation and in-service needs associated with management of the total program of agricultural education in Georgia. Research in Science & Technological Education; (2): 167-178.
Bartell, M. (2003). Internationalization of universities: A university culturebased framework. Journal of Higher Education, 45 (1), 43- 70.
Benson, S. & Portnoy, N. & Cuoco, A. & Graham, K. (2007). Infusing connections into core courses for future secondary teacher.
Blood, G, W. (2016). What Educators Need to Know about Bullying in Students: Especially Students with Special Needs? World Congress on Education (WCE-2015). October 10-13.
Chai. C.S & Lim.C.P. (2010). The Internet and teacher education: Traversing between the digitized world and schools. Internet and Higher Education, 24: 35-46.
Chapman, D.W., Garret, A., & Mahlk, L.O. (2004). The role of technology in school improvement. Retrieved from http://Unesdoc.unesco.org.pdf.
Creswell, J. W. (2003). Research design: Qulitative, quantitative, and mixed methods approaches (2 ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
Daigle, Stephen & Cuocco, Patricia, (2002). Public Accountability & Higher Education. Education Center for Applied Research, Research bulten, available: www.educause.edu/ecar.
Evans, w, junyoo, M, sipple John (2010). School bulding quality effects are exacerbated by high levels of student mobility. Journal of frviron mental psychology, 239 –244.
Green JA, Azevedo R. (2007). A theoretical review of wine and had wins model of self–regulated learning: New perspectives and directions. J Rev Educ Res. 77(3): 334-72.
Hoang, N. T. (2015). EFL teachers' perceptions and experiences of blended learning in a Vietnamese university. Professional Doctorate thesis, Queensland University of Technology.
Light, G. Cox, R. (2002). Learning & Teaching in Higher Education. London: Paul Chapman Publishing.
Moreno, J, A; Torregrosa,Y, S; Pedreño, N, B. (2015). Questionnaire evaluating teaching competencies in the university environment. Evaluation of teaching competencies in the university. NEW APPROACHES IN EDUCATIONAL RESEARCH, Vol. 4. No. 1. January 2015 pp. 54-61 ISSN: 2254-7399 DOI: 10.7821/ naer.2015.1.106.
Murphy, P. K., & Alexander, P. A. (2000). A motivated exploration of motivation terminology. Contemporary Educational Psychology, 25, 3-53.
Nwaboku, N (1996). Enhancing Instructional Compoetence in Higher Education: A Study of Pedagogic Needs in Some African Universities. Higher Education Unit. UNESCO-DAKAR. P.o. Box 3311 DAKAR, Sénégal.
Rampai, N. Sopeerak, S (2011). The development model of knowledge management via web based learning to enhance pre- service teacher’s competence. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 10 (3): 249-254.
Rauch, F. & Steiner, R (2013). Competences for Education for Sustainable Development in Teacher Education. c e p s.
Rikenberg, B. S; M. Ed. (2010). The relationship between student perception of Teachers and Classrooms. Teacher’s goal toward teaching, and student ratings of Teachers Effectiveness.
Sanders C. (2003). Application of Colaizzi's method: Interpretation of an auditable decision trail by a novice researcher. Contemp Nurse. 14(3): 292-302.
Van Dijk, E. M., & Kattmann, U. (2007). A research model for the study of science teachers’ PCK and improving teacher education. Teaching and Teacher.
Yunnus, M.M., Hashim, H., Embi, M.A., & Lubis, M.A. (2010). The ICT utilization of ICT in the teaching and learning of English: Tell me more. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 685-691.